فیکوس

اگر به دنبال گیاه مقاوم در برابر نور و مناسب برای نگهداری در آپارتمان هستید که ظاهری خیره کننده داشته باشد و به سرعت بتواند فضای خالی گوشه اتاق را پر کند و در عین حال نگهداری از آن هم آسان باشد این گیاه انتخاب مناسبی برای شماست. این درختچه گونه ای از گیاهان گلدار از خانواده انجیریان است و بومی نواحی شرقی چین و جنوب شرقی آسیا و اندونزی می باشد که در زیستگاه بومی خود می تواند تا 60 متر رشد کند و قطر تنه آن به 2 متر می رسد ولی خوشبختانه در داخل خانه به این اندازه نخواهد رسید. این گیاه به پاکسازی هوای داخل خانه از آلاینده ها هم کمک می کند و نمای زیبایی به خانه شما می بخشد.

پیروان فنگشویی، گیاه درخت کائوچو را در گوشه‌ ای از خانه قرار می دهند، زیرا در آموزه‌های آن آمده است که این گیاه نشان دهنده خوش شانسی و ثروت است. ضمناً برگ های گرد این گیاه، آن را به یک گزینه مناسب برای ملایم کردن نمای گوشه های تیز فضای داخلی خانه تبدیل می کند و چوب آن در این فلسفه نشان دهنده اصالت، معنویت، اعتماد و رشد است.

 

تاریخچه فیکوس

فیکوس الاستیکا نام علمی درختچه ای است که با عناوینی مانند درخت انجیر کائوچویی، بوته کائوچویی، درخت کائوچو، گیاه کائوچو، یا بوته کائوچوهندی در نقاط مختلف دنیا شناخته می شود. فیکوس الاستیکا نام خود را از لاتکس سفیدی که در رگه های آن جریان دارد و زمانی از آن برای ساختن لاستیک استفاده می شد گرفته است. این گیاه درجه اول یک گیاه زینتی است ولی در گذشته از شیره لاتکس آن برای ساخت لاستیک استفاده می شد. علاوه بر آن در مناطق گرمسیری شمال شرقی هند، از ریشه این گیاه برای ساختن "پل‌های زنده" بر روی رودخانه های کوچک استفاده می شود. آنها یک تنه درخت مرده را در عرض رودخانه قرار می دهند و ریشه های آن را در امتداد تنه به سوی دیگر رودخانه هدایت می کنند. از آنجایی که تنه پوسیده است، ریشه ها به سمت دیگر رشد می کنند و ضخیم می شوند و ریشه های بیشتری میدوانند که نهایتاً پل را تکمیل می کند. این پل در برابر باد و سیل به خوبی مقاومت می کند و کاملا انعطاف پذیر است.

 

انواع گونه فیکوس

فیکوس الاستیکا از درختان استوایی همیشه سبز است که بیش از 1100 گونه دارد .این گیاه برگهایی زیبا و براق با ظاهری ضخیم و لاستیک مانند دارند و برگهای گونه های این گیاه در مراحل مختلف زندگی متفاوت است که این یک ویژگی نسبتاً عجیب است، زیرا اکثر گیاهان در طول زندگی خود شکل برگهای مشابهی دارند.

فیکوس الاستیکا روبوستا (Ficus elastica Robusta)

این گونه ای مقاوم از گیاه درخت کائوچو است که برگهای سبز و بزرگ و چرمی دارد و نور روشن و غیرمستقیم را ترجیح می دهد اما می تواند شرایط نوری کمتر و رطوبت کم را در داخل خانه تحمل کند. گیاه روبوستا را فقط زمانی آبیاری کنید که خاک گلدان شما در قسمت بالا کمی خشک شود. این گیاه می خواهد که خاک همیشه مرطوب بماند، اما آبیاری بیش از حد می تواند باعث ریزش برگهای آن شود. طول قد آن به راحتی می تواند به 120 تا 180 سانتیمتر برسد.

فیکوس الاستیکا دکورا (Ficus elastica decora)

این گونه از فیکوس الاستیکا برگ های سبز تیره ضخیم و براق دارد و تا 30 سانتیمتر قد می‌کشد. این گیاه در گلدان های سبدی بسیار زیبا به نظر می رسد.

فیکوس الاستیکا بورگاندی (Ficus elastica Burgundy)

این گونه گیاهی برگهایی ضخیم به رنگ شرابی تیره با ساقه های قرمز روشن دارد. برای اینکه این گونه بهترین رنگ شاخ و برگ را پیدا کند به نور روشن و رطوبت کافی نیاز دارد.

فیکوس الاستیکا تری کالر(Ficus elastica Tricolor)

این گونه زیبا از فیکوس دارای برگ های چرمی روشن، متنوع و ضخیم با سطح مومی میباشد. شاخ و برگ آن دارای ترکیبی عالی از سه رنگ سبز، صورتی و کرم است.

 

شرایط نگهداری فیکوس

فیکوس یک گیاه مناطق استوایی است و شرایط نگهداری آن همانند گیاهان هم خانواده اش می باشد

• نور:

  گیاه کائوچو از فضای روشن و نورغیر مستقیم خورشید لذت می برد. البته می تواند نور مستقیم و متوسط را نیز تحمل کند، اما در برابر نورغیرمستقیم بهترین عملکرد را دارد.

• دما:

  فیکوس در دمای بین 10 تا 30 درجه سانتیگراد به راحتی رشد میکند اما در دما بالاتر از 30 درجه و در زمستان در دمای کمتر از 4 درجه برگهای برجسته و ضخیم خود را از دست می دهند و از بین می رود.

• خاک:

  فیکوس الاستیکا به خاکی با زهکشی خوب نیاز دارد و برای این کار بهتر است از خاک لیمونی یا لومی استفاده کنید چراکه از نظر فیزیکی متعادل است و جذب آب متوسطی داشته و حاصلخیز است. این گیاه در خاک گلدان با زهکشی و هوادهی خوب بهترین عملکرد را دارد و این مسئله بسیار مهم است زیرا زهکشی ضعیف می تواند منجر به بروز مشکلات مختلف در برگها شود.

• آب:

  بهترین زمان برای آبیاری گیاه فیکوس الاستیکا زمانیست که حدود 5 سانتیمتر از سطح خاک خشک شده باشد و آبیاری باید به گونه باشد که خاک گیاه کاملاً خیس و از آب اشباع شده باشد. گیاه فیکوس در شرایط مناسب هر یک تا دو هفته یکبار به آبیاری نیاز دارد و باید در صورت افزایش نور و گرما تعداد دفعات آبیاری را افزایش داد. بدیهی است که این درخت زیبا در زمستان نسبت به تابستان به آب بسیار کمتری نیاز دارد و آبیاری بیش از اندازه میتواند منجر به پوسیدگی ریشه گیاه شود

• رطوبت:

  بهتر است هر از گاهی که هوا بسیار خشک است، برگ‌های درخت فیکوس را مه پاشی نمایید، اما واقعاً لازم نیست نگران سطح رطوبت باشید زیرا برگ‌های فیکوس الاستیکا می‌توانند رطوبت زیادی را به خود جذب کنند، بنابراین اینکه هر چند روز یک بار مه پاشی صورت بگیرد باعث رشد بهتر آن می شود. برای مه پاشی، کافیست از فاصله 30 تا 40 سانتیمتری با اسپری به برگهای گیاه آب بپاشید، این کار موجب میشود تا گیاه در روزهای گرم کمی خنک شود.

• کود:

  فیکوس فقط در طول فصل رشد به کود نیاز دارد و می توان از کودهای گیاهی محلول در آب، ماهی یک بار در فصل بهار و تابستان استفاده کرد.

 

روشهای نگهداری فیکوس

• قلمه زدن:

  گیاه فیکوس الاستیکا مانند بسیاری از گیاهان آپارتمانی، بهتر است در اوایل بهار تا اواخر تابستان تکثیر شود. شما می توانید درخت کائوچو خود را با بریدن ساقه گیاه با یک قیچی هرس تیز تکثیر کنید. برای این کار ابتدا یک ساقه سالم به طول 15 تا 20 سانتیمتر(از نوک در حال رشد که چندین برگ داشته باشد) انتخاب کرده و یک برش تمیز ایجاد کنید. پس از بریدن ساقه صبر کنید تا شیره ای که از آن ترشح میشود خشک شود این کار معمولاً حدود 30 دقیقه طول میکشد. سپس آن را به آرامی بشویید و در صورت امکان آن را به هورمون ریشه زایی آغشته کنید اما این کار ضروری نیست. برای کاشت راحتتر باید برگهای زیرین قلمه را جدا کنید و قلمه آماده شده را در خاک مرطوب بکارید.

  محیط زیست گیاه را گرم و مرطوب نگه دارید تا زمانی که در رویشگاه جدید خود ریشه بدواند. برای این کار میتوانید آنرا با کیسه پلاستیکی نیز بپوشانید تا همانند یک گلخانه کوچک عملکرده و رطوبت را بهتر حفظ کند. معمولا بین سه تا پنج هفته طول میکشد تا قلمه جدید ریشه بزند، پس از آن با نور مناسب و آبیاری به موقع به رشد هر چه بهتر آن کمک کنید.

  در هر صورت اگر همه این امکانات را در اختیار ندارید، می‌توانید گیاه را در آب نیز تکثیر کنید، اما ریشه‌زایی آن از تکثیر در خاک سختتر است.

• پاک نمودن برگها:

  اگر متوجه جمع شدن گرد و غبار روی برگ ها شدید، به آرامی آنرا با پارچه نمناک پاک کنید. این کار باعث میشود منافذ روی برگها تمیز بمانند و اجازه می دهد آزادانه نفس بکشند.

• هرس کردن:

  فقط در صورتی که متوجه خشکی یا پژمرده شدن برگ های گیاه شدید، باید گیاه فیکوس خود را هرس کنید. البته در صورت تمایل می توانید به گیاه شکل دهید، اما از کوتاه کردن برگ های بالای درخت خودداری کنید و سعی کنید درست از بالای گره (جایی که برگ به ساقه میچسبد) برش بزنید. بهتر است در طول فصل رشد گیاه را هرس نمود، اما در صورت نیاز می توانید در هر زمانی از سال آن را هرس کنید

  برای افزایش شاخه و برگ آن نیز می توانید نوک در حال رشد بالایی را بردارید تا شاخه های جدیدی تشکیل شوند و شاخه ها و برگهای فیکوس بیشتر شوند.

  به خاطر داشته باشید برای جلوگیری از تحریکات پوستی در حین کار از دستکش استفاده نمایید چرا که شیره این گیاه سمی است و لازم به ذکر است که مصرف خوراکی این گیاه خطرناک بوده و منجر به مشکلات گوارشی می شود و بهتر است این گیاه آپارتمانی در دسترس اطفال یا حیوانات خانگی نباشند.

• تعویض گلدان:

  فیکوس الاستیکا حتی اگر گلدانهایشان کوچک باشد بسیار بزرگ می شوند. با این حال، زمانی میرسد که رشد آن کاهش می یابد و یا حتی متوقف می شود. در این حالت دو انتخاب دارید، یا آن را در جای خود باقی بگذارید و سطح خاک را از رو به عمق حدود پنج سانتیمتر خراش داده و خاک قدیمی آن را با کمپوست تازه و مواد مغذی و میکروبهای مفید تقویت کنید یا آن را به گلدان بزرگتری انتقال دهید.

  تعویض گلدان گیاه فیکوس در صورتی که خیلی سنگین نباشد بسیار آسان است. تنها کاری که باید انجام دهید این است که آن را به یک گلدان بزرگتر که از مخلوط گلدانی استاندارد پر شده منتقل کنید. به خاطر داشته باشید از گلدانی با سوراخ های زهکشی استفاده کنید و در این شرایط افزودن کمی پیت ماس اضافی ضرری ندارد. از آنجایی که این گیاهان می توانند به سرعت رشد کنند بنابراین هرگاه مشاهده کردید که ریشه های درخت فیکوس از سوراخهای زهکشی خارج شده اند، باید مجدداً تعویض گلدان را مد نظر قرار دهید.

  اگر در زمستان متوجه شدید که ریشه های آن بیرون زده اند، تا بهار صبر کنید بعد گلدان گیاه را دوباره عوض کنید. عموماً این گیاهان هر دو سال یکبار نیاز به گلدان جدید دارند.

 

آفت ها و بیماریهای فیکوس

هنگام مراقبت از گیاه فیکوس الاستیکا باید به چند نکته در مورد آفات و بیماری توجه داشت تا مطمئن شوید که گیاه شما سالم و شکوفا می ماند.

• لکه های قهوه ای و ریزش برگها:

  این علائم زمانی ظاهر می شوند که گیاه بیش از حد سرد شود. بهترین دما برای نگهداری گیاه فیکوس الاستیکا، دمایی بین 10 تا 30 درجه سانتی گراد است و نباید این گیاه را در مکانی در دمای کمتر از 4 درجه سانتی گراد نگهداری کرد.

• رنگ پریدگی:

  محو یا کمرنگ شدن رنگ برگ های گیاه فیکوس الاستیکا به دلیل کمبود نور خورشید می باشد. این گیاه در محیط های با نور غیر مستقیم عمل کرد خوبی دارد ولی نباید در سایه یا تاریکی نگهداری شود.

• پیچ خوردگی برگ ها به سمت داخل:

  یکی از دلایل اصلی پیچ خوردگی گیاه فیکوس الاستیکا کم آبی می باشد. این گیاه به طور طبیعی هر 10 روز یکبار نیاز به آبیاری دارد که تعداد و مقدار این آبیاری به میزان نور، دما و رطوبت محیط نگهداری این گیاه بستگی دارد.

• ریزش برگها:

  اصلی ترین دلیل ریزش برگها گیاه فیکوس الاستیکا آبیاری بیش از حد می باشد. این گیاه در شرایط مطلوب هر هفته یا دو هفته یکبار به آبیاری نیاز دارد که دفعات و میزان این آبیاری به عواملی مانند دما، رطوبت و نور رابطه مستقیم دارد. بدیهی است که این گیاه در فصل زمستان نسبت به فصل تابستان نیاز به آبیاری کمتری دارد و آبیاری گیاه بیش از حد منجربه ریزش برگها می شود.

• زرد شدن برگها:

  تغییر رنگ برگهای گیاه فیکوس به رنگ زرد برای برگ های بسیار پیر طبیعی است. اما درصورتی که برگهای جوان تغییر رنگ دادند، می تواند نشانه آبیاری بیش از حد یا کمبود نور باشد. باید توجه داشت که این گیاه در فصل زمستان به آبیاری کمتری نسبت به فصل تابستان نیاز دارد و درصورت قرار گرفتن گیاه در محیط تاریک، آن را به مکانی روشن تر انتقال دهید.

• پژمردگی برگها:

  این می تواند زمانی رخ دهد که دما از 29 درجه سانتیگراد فراتر رود، یا زمانی که بیش از حد آبیاری کرده اید. در این شرایط هنگامی که دما خنک شود یا خاک پس از چند روز خشکتر شود، ظاهر پیچ خوردگی و افتادگی باید از بین برود.

• پوسیدگی ریشه:

  پوسیدگی ریشه یکی از علائم اصلی آبیاری بیش از حد است. گیاه فیکوس را فقط زمانی آبیاری کنید که سطح خاک آن تا عمق 5 سانتی نتری خشک شده باشد تا از پوسیدگی جلوگیری شود. اگر متوجه پوسیدگی ریشه شدید، به آرامی ناحیه آسیب دیده را جدا کرده و برنامه آبیاری خود را تنظیم کنید.