چکیده :
در این تحقیق به منظور بررسی خصوصیات فیزیکی و شیمیایی خاك‌هاي زیر کشت لوبیا 41 نمونه خاك از مناطق ازنا، زنجان، الیگودرز و خمین تهیه و پس از بررسی و مطالعه این خواص، با کشت سورگوم تعداد اسپور، پتاسیل آلوده‌سازي و درصد کلونیزاسیون قارچ‌هاي میکوریزي آربوسکولار نیز در این خاك‌ها بررسی شد. نتایج حاصل از این پژوهش نشان داد که خاك‌هاي مورد مطالعه داراي دامنه گسترده‌اي از خصوصیات فیزیکی و شیمیایی بودند. خاك‌هاي شماره 3 و 13 (تهیه شده از خمین و ازنا) به ترتیب بیشترین تعداد اسپور (55) و بیشترین پتانسیل آلودگی (138 عامل آلوده کننده) در هر 20 گرم خاك را دارا بودند. بیشترین درصد کلونیزاسیون ریشه توسط قارچ‌هاي میکوریزي آربوسکولار مربوط به خاك شماره 38(تهیه شده از زنجان) با %38 کلونیزاسیون ریشه بود. در این تحقیق مطالعه تاثیر خصوصیات فیزیکی و شیمیایی خاك بر روي فعالیت قارچ‌هاي میکوریز آربوسکولار نشان داد که پارامترهاي EC، کربنات کلسیم، ماده آلی و مقدار روي قابل استخراج با DTPA همبستگی مثبت و معنی‌داري با تعداد اسپور، پتاسیل آلوده‌سازي و درصد کلونیزاسیون ریشه داشت این در حالی بود که همبستگی بین مقدار فسفر با این سه پارامتر منفی و معنی‌دار بود.
نتایج :
خصوصیات فیزیکی و شیمیایی خاك‌ها
در این پژوهش 41 نمونه خاك تهیه شده از مناطق ازنا (استان لرستان)، الیگودرز (استان لرستان)، خمین (استان مرکزي) و زنجان از نظر خصوصیات فیزیکی و شیمیایی مورد ارزیابی قرار گرفتند. نتایج حاصل نشان داد که دامنه تغییرات pH خاك‌هاي مورد مطالعه بین 7/5-8/6 و در مناطق زنجان و الیگودرز pH تمامی خاك‌هاي مورد آزمایش بیشتر از 8 بود. قابلیت هدایت الکتریکی خاك‌ها کمتر از دو دسیزیمنس بر متر اندازه‌گیري گردید. بیشترین و کمترین قابلیت هدایت الکتریکی در خاك‌هاي مناطق زنجان و ازنا به ترتیب برابر 1/73 و 0/52 دسیزیمنس بر متر به دست آمد. در خاك‌هاي مورد مطالعه دامنه وسیعی از کربنات کلسیم معادل (0/4 تا 42/2 درصد) وجود داشت. کربن آلی در تمامی خاك‌ها کمتر از 1/5 درصد بود و مقدار کربن آلی و نیتروژن به ترتیب بین 0/57-1/37 و 0/06-0/23 درصد متغیر بود. اکثر خاکهای مورد مطالعه داراي مقادیر قابل توجه‌اي رس بودند که بین 13 تا 59 درصد متغیر بود. خاك‌هاي خمین از نظر کلاس بافتی رسی بودند. بیشترین مقدار شن و سیلت به ترتیب 79 و 41 درصد در خاك‌هاي مناطق ازنا وجود داشت. مقدار فسفر قابل جذب در خاك‌ها بین 18/7 تا 47/6 میلی‌گرم در کیلوگرم خاك متغیر بود. متوسط میزان فسفر قابل جذب در خاك‌هاي مورد آزمایش 30/7میلی‌گرم در کیلوگرم خاك بود که بیانگر مقادیر بالاي فسفر در اکثر خاك‌ها می‌باشد. بیشترین و کمترین غلظت پتاسیم قابل جذب در نمونه‌هاي مورد آزمایش به ترتیب 340 (خمین) و 79 (ازنا) میلی‌گرم در کیلوگرم خاك بود. مقدار آهن، روي، منگنز و مس قابل استخراج با DTPA در خاك‌هاي مورد آزمایش به ترتیب بین 2/26-20/4، 0/35-11/06، 4/05-11/45 و 0/88-3/26 میلی‌گرم در کیلوگرم خاك متغیر بود (جدول 1).
همبستگی بین خصوصیات فیزیکی و شیمیایی خاك با تعداد اسپور، جمعیت فعال قارچ و درصد کلونیزاسیون
نتایج حاصل از مقایسه تعداد اسپور، جمعیت فعال قارچ و درصد کلونیزاسیون در این تحقیق نشان داد که اختلاف معنی‌داري در سطح یک درصد بین میانگین‌هاي این سه پارامتر وجود دارد. نتایج شمارش اسپور در 41 نمونه خاك نشان داد که تعداد اسپور در هر 20 گرم خاك بین 55 اسپور در خاك شماره سه تا هفت اسپور در خاك شماره 16 متغیر بود (جدول 2). در بررسی جمعیت فعال قارچ در خاك‌هاي مورد مطالعه، خاك شماره 13 با 138 واحد آلوده کننده در هر 20 گرم خاك بهترین و خاك‌هاي شماره 23، 24، 34 و 37 با 18 واحد آلوده کننده در هر 20 گرم خاك ضعیف‌ترین خاك‌ها از نظر این شاخص ارزیابی گردید. مطالعه درصد کلونیزاسیون ریشه‌ها نشان داد که در خاك‌هاي مختلف مورد بررسی این پارامتر بین 38 تا پنج درصد متغیر بود. خاك‌هاي شماره 38، 5، 41 و 13 به ترتیب با 38، 37، 37 و 36 درصد کلونیزاسیون بهترین نمونه‌ها از نظر این پارامتر بودند (جدول 2).
در این پژوهش نتایج حاصل از اندازه‌گیري درصد گروه‌هاي ذرات خاك نشان داد که همبستگی مثبت و معنی‌داري در سطح پنج درصد بین مقدار سیلت با تعداد اسپور و جمعیت فعال قارچ وجود داشت (به ترتیب 0/39 و 0/36) این در حالی بود که مقدار رس و شن هیچ تأثیر معنی‌داري بر تعداد اسپور، جمعیت فعال قارچ و درصد کلونیزاسیون نداشت (جدول 3). در خصوص تأثیر pH، یافته‌هاي این آزمایش بیانگر آن بود که تغییرات pH خاك تأثیر معنی‌داري بر تعداد اسپور، جمعیت فعال قارچ و درصد کلونیزاسیون نداشت، در حالی که با افزایش قابلیت هدایت الکتریکی خاک این سه پارامتر افزایش معنی‌داری در سطح پنج درصد نشان دادند.
نتایج حاصل از مطالعه اثر مقدار آهک و کربن آلی نشان داد که همبستگی مثبت و معنی‌داري بین این دو پارامتر با تعداد اسپور، جمعیت فعال قارچ و درصد کلونیزاسیون وجود داشت که بیشترین مقدار مربوط به همبستگی بین درصد کلونیزاسیون با مقدار آهک بود (0/48). ارزیابی تأثیر مقدار نیتروژن در خاك بر تعداد اسپور، جمعیت فعال قارچ و درصد کلونیزاسیون نشان داد که این پارامتر تنها توانست همبستگی معنی‌داري در سطح یک درصد با تعداد اسپور در خاك نشان دهد (جدول 3).
در این تحقیق مطالعه اثر فسفر بر قارچ‌هاي میکوریز آربوسکولار نشان داد که همبستگی منفی و معنی‌داري بین مقدار این عنصر در خاك با تعداد اسپور، جمعیت فعال قارچ و درصد کلونیزاسیون وجود دارد. نتایج این مطالعه بیانگر کاهش پارامترهاي فوق با افزایش مقدار فسفر در خاك است. نتایج حاصل از این آزمایش آشکار نمود که فراهمی عناصر پتاسیم، آهن، مس و منگنز تأثیر معنی‌داري بر تعداد اسپور، جمعیت فعال قارچ و درصد کلونیزاسیون نداشت، این در حالی بود که همبستگی مثبت و معنی‌داري در سطح پنج درصد بین مقدار روي در خاك با تعداد اسپور، جمعیت فعال قارچ و درصد کلونیزاسیون وجود داشت (به ترتیب 0/32، 0/35 و 0/31) (جدول 3). در این پژوهش بین تعداد اسپور با جمعیت فعال قارچ و درصد کلونیزاسیون به ترتیب همبستگی 0/55 و 0/87 ایجاد شد. همبستگی بین جمعیت فعال قارچ با درصد کلونیزاسیون نیز مثبت و معنی‌دار بود (0/66) (جدول 3).
بحث و نتیجه‌گیری :
خصوصیات فیزیکوشیمیایی خاك
گزارشات مختلف حاکی از آن است که 30 درصد خاك‌هاي کره زمین را خاك‌هاي آهکی تشکیل می‌دهد و مقدار کربنات‌کلسیم در این خاك‌ها از مقادیر جزئی تا 95 درصد می‌باشد (مارشنر، 1995). در این پژوهش در تمامی خاك‌هاي مورد مطالعه مقادیري از کربنات‌کلسیم مشاهده شد. pH خاك‌هاي آهکی به دلیل وجود کربنات‌ها بین 7/5 تا 8/5 متغیر است (لوپرت و سوآرز،1996). در تحقیق حاضر نیز pH خاك‌هاي مورد مطالعه به علت حضور آهک در خاك بین 7/5 تا 8/6 متغیر بود. لوبیا معمولی از گیاهان حساس به شوري می‌باشد که حد آستانه قابلیت هدایت الکتریکی براي این گیاه بین 0-1/5 دسیزیمنس بر متر می‌باشد (اسلیف، 2005).
در این پژوهش به جز خاك شماره 41 (1/73 دسیزیمنس بر متر) تمامی خاك‌هاي مورد مطالعه قابلیت هدایت الکتریکی کمتر از 1/5 دسیزیمنس بر متر را داشتند. نتایج حاصل از این آزمایش نشان داد که بیشترین مقدار کربن آلی در خاک‌ها 1/37 درصد بود که این مقدار کربن آلی کمتر از حد بهینه می‌باشد. محققان اعتقاد دارند که حد آستانه کربن آلی خاك 2 درصد (معادل 3/4 درصد ماده آلی) است و در کمتر از این مقدار کیفیت خاك کاهش می‌یابد (لاولند و وب، 2003). گزارشات علمی حاکی از آن است که حد بحرانی فسفر در خاك‌هاي آهکی به روش اولسن 18 میلی‌گرم در کیلوگرم خاك می‌باشد و در مقادیر کمتر عملکرد و کیفیت محصول کاهش می‌یابد (آرف، 2011). در تمامی خاك‌هاي مورد بررسی در این تحقیق غلظت فسفر بیش از 18 میلی‌گرم در کیلوگرم خاك بود. حتی در بعضی از خاك‌ها مقادیر بالاتر از 40 میلی‌گرم در کیلوگرم خاك مشاهده شد. در یک تحقیق لیفانگ و همکاران (2000) حد بهینه فسفر را در تناوب لوبیا با برنج 14 میلی‌گرم در کیلوگرم گزارش کردند. متوسط غلظت فسفر در 41 نمونه خاك 30/7 گرم در کیلوگرم بود و با توجه به گزارشات محققان مختلف در مورد حد بهینه فسفر، این مقدار فسفر در خاك تقریباً 2 برابر حد بهینه می‌باشد (آرف، 2011). گروهی از محقیقن حد بحرانی آهن در خاك به روش DTPA به ترتیب 3/6-4/6 و 0/87-1/1 میلی‌گرم در کیلوگرم خاك است (بلالی و همکاران، 2000 ؛ فیضی اصل و همکاران، 2003) و این نشان می‌دهد که هیچ کدام از خاك‌هاي مورد آزمایش دچار کمبود منگنز و مس نیستند.
در تحقیقی دیگر حد بهینه منگنز و مس به ترتیب 5 و1 میلی‌گرم در کیلوگرم خاك گزارش شد است (لیفانگ و همکاران، 2000) که با توجه به نتایج اکثر خاك‌هاي مورد بررسی داراي حد بهینه این دو عنصر می‌باشند. به طور کلی خاك‌هایی که روي قابل استخراج با DTPA در آنها کمتر از 0/5 میلی‌گرم در کیلوگرم است به عنوان خاك‌هاي دچار کمبود روي طبقه‌بندي می‌شوند (مورتودت و همکاران، 1991). در نمونه‌هاي مورد مطالعه تنها سه نمونه خاك که در منطقه ازنا واقع شده‌اند داراي روي کمتر از 0/5 میلی‌گرم در کیلوگرم بوده و دچار کمبود روي می‌باشند. حد بحرانی روي در خاك به روش DTPA برای اکثر گیاهان بین 0/5 تا یک میلی‌گرم در کیلوگرم خاک است (آرف، 2011). غلظت روی در 66 درصد از خاکهای این آزمایش بیشتر از یک میلی‌گرم در کیلوگرم خاک بود.
همبستگی بین خصوصیات فیزیکوشیمیایی خاك با تعداد اسپور، جمعیت فعال قارچ و درصد کلونیزاسیون
نتایج حاصل از پژوهش محققین مختلف نشان می‌دهد که خصوصیات زیستی، شیمیایی و فیزیکی خاك می‌توانند تأثیر به سزایی بر پراکنش قارچ‌هاي میکوریز آربسکولار داشته باشند (هامل و همکاران، 1997). نتایج جدول 2 بیانگر تنوع در تعداد اسپور، جمعیت فعال قارچ و همچنین درصد کلونیزاسیون در خاك‌هاي مختلف می‌باشد. گزارشات مختلف حاکی از آن است که صرفا خاك‌هایی با حاصل‌خیزي کم پیش نیاز توسعه گسترده قارچ‌هاي میکوریزي آربوسکولار نمی‌باشد (هایمن،1982). همانطور که در جدول 2 مشاهده می‌شود، قارچ‌هاي مایکورایزا در همه نوع خاکی وجود دارند و با توجه به خصوصیات فیزیکوشیمیایی خاك فراوانی آنها متفاوت است.
در تحقیقی صفري (2006) گزارش کرد از بین مقادیر رس، سیلت و شن موجود در خاك‌ها تنها سیلت همبستگی مثبت و معنی‌داري با تعداد اسپور قارچ‌هاي میکوریزي آربوسکولار در خاك دارد. در تحقیق حاضر نیز با افزایش مقدار سیلت در خاك پارامترهاي اسپور و جمعیت فعال قارچ افزایش معنی‌داري داشتند. به طور کلی خاك‌هاي لومی که داراي مقادیر قابل توجهی سیلت می‌باشند داراي بهترین تهویه و مناسب‌ترین رطوبت در خاك می‌باشند. تهویه خوب خاك از پیش نیازهاي توسعه مناسب قارچ‌هاي میکوریزي آربوسکولار می‌باشد (سیف،1981). همچنین محققان نشان دادند که مقادیر بالاي آب در خاك کلونیزاسیون قارچ‌هاي میکوریزي آربوسکولار را کاهش می‌دهد (بیسیرا و همکاران، 2005).
بین قابلیت هدایت الکتریکی با تعداد اسپور، جمعیت فعال قارچ و درصد کلونیزاسیون به ترتیب همبستگی‌های 0/39، 0/37، 0/39 ایجاد شد. در آزمایش انجام شده توسط صفري و همکاران (2005) همبستگی مثبت و معنی‌داري بین تعداد اسپور و قابلیت هدایت الکتریکی (0/38) در خاك وجود داشت. یافته‌هاي حاصل از این مطالعه نشان داد که افزایش مقدار آهک فراهمی فسفر در خاك را کاهش داد و از طرف دیگر بین آهک با تعداد اسپور، جمعیت فعال قارچ و درصد کلونیزاسیون همبستگی مثبت و معنی‌داري وجود دارد که بیانگر افزایش این پارامترها با افزایش آهک می‌باشد. کربن آلی نیز مانند آهک همبستگی مثبت و معنی‌داري با پارامترهاي فوق داشت. محمد و همکاران (2003) نیز در یک تحقیق همبستگی مثبت و معنی‌داری بین مقدار ماده آلی خاك و درصد آهک با تراکم اسپور قارچ‌هاي میکوریز آربوسکولار بدست آوردند. بررسی‌ها نشان می‌دهد که هم ماده آلی و هم آهک بر افزایش ظرفیت نگهداري آب در خاك و تهویه تأثیر گذار هستند (بردي و ویل، 1996).
در نتیجه این دو پارامتر ممکن است شرایط مطلوبی براي افزایش جمعیت قارچ‌هاي میکوریز آربوسکولار فراهم سازند (محمد و همکاران، 2003). در تحقیق انجام شده توسط داس و کایانگ (2010) کلونیزاسیون قارچ‌هاي میکوریز آربوسکولار همبستگی بسیار بالایی (0/99) با مقدار کربن آلی خاك نشان داد. وجود آهک در خاك‌هاي آهکی باعث کاهش فراهمی عناصري مانند فسفر، روي، آهن، مس و منگنز در خاك می‌شود و وابستگی میزبان را به قارچ‌هاي میکوریز آربوسکولار افزایش می‌دهد. این در حالی است که نتایج حاصل از یک پژوهش نشان داد که اضافه کردن آهک به خاك‌هاي اسیدي کلونیزاسیون قارچ‌هاي میکوریز آربوسکولار را کاهش داد. محققین چنین اظهار داشتند که اصلاح خاك‌هاي اسیدي با آهک باعث افزایش فراهمی عناصر می‌شود و این شرایط وابستگی میزبان را به قارچ‌هاي میکوریز آربوسکولار کاهش می‌دهد (کارنهو و همکاران، 2007).
در این تحقیق نشان داده شد که با افزایش مقدار فسفر در خاك تعداد اسپور، جمعیت فعال قارچ و به خصوص کلونیزاسیون کاهش یافت. در خصوص نقش فسفر می‌توان گفت که اضافه کردن فسفر می‌تواند باعث افزایش غلظت فسفر در بافت‌هاي گیاه شود و در نتیجه ترشحات ریشه‌اي کاهش می‌یابد (کوسکه و گما، 1996). مقادیر پایین ترشحات ریشه‌اي در ریزوسفر می‌تواند باعث کاهش جذب هیف‌هاي قارچی جوانه زده به سمت ریشه شود (تاوارایا و همکاران، 1998). تریندادي و همکاران (2006) نشان دادند همبستگی منفی و معنی‌داري بین کلونیزاسیون قارچ‌هاي میکوریز آربوسکولار با غلظت فسفر (0/74-) وجود دارد. علت مثبت بودن همبستگی بین مقدار آهک خاك با سه پارامتر تعداد اسپور، جمعیت فعال قارچ و کلونیزاسیون ریشه را می‌توان به نقش آهک در کاهش فراهمی فسفر نسبت داد. شرایطی مانند pH بالا، مقادیر زیاد کربنات کلسیم، مقادیر کم مواد آلی و خشکی در مناطق داراي شرایط آب و هوایی خشک و نیمه خشک مانند ایران، فراهمی فسفر در خاك را براي گیاهان کاهش می‌دهد (سلیمپور و همکاران، 2010). فراهمی فسفر در تمامی خاك‌هاي آهکی دنیا محدود است.
همچنین خاك‌هاي آهکی با تشکیل ترکیبات کم محلول فسفر فراهمی این عنصر را کاهش می‌دهد (وانس و همکاران، 2003). داده‌هاي حاصل از این تحقیق بیانگر افزایش درصد کلونیزاسیون، تعداد اسپور و جمعیت فعال قارچ با افزایش مقدار روي می‌باشد. در تحقیقی در سال 2009 نشان داده شد که افزایش کاربرد کود روي در خاك تأثیري بر کلونیزاسیون ریشه توسط قارچ‌هاي میکوریزي آربوسکولار نداشت (سوبرامانیان و همکاران، 2009). اورتاس و همکاران (2002) نیز نشان دادند که افزایش روي تا حد پنج میلی‌گرم در کیلوگرم هیچ تأثیري بر درصد کلونیزاسیون ریشه توسط قارچ‌هاي میکوریز آربوسکولار ندارد. این همبستگی مثبت می‌تواند ناشی از روابط رقابتی روي با فسفر باشد.
محققان متعددي روابط رقابتی بین فسفر و روي را گزارش کرده‌اند که با افزایش فراهمی یک عنصر در خاك فراهمی و جذب عنصر دیگر توسط گیاه کاهش می‌یابد (میشرا و ابیدي، 2010). نتایج محققین حاکی از آن است که همبستگی مثبت و معنی‌داری (0/46) بین تعداد اسپور و کلونیزاسیون ریشه توسط قارچ‌هاي میکوریز آربوسکولار بدست آمد (علی اصغرزاده و همکاران،2001). در این تحقیق نیز بین تعداد اسپور در خاك، جمعیت فعال قارچ و کلونیزاسیون ریشه همبستگی‌هاي مثبت بالایی در سطح یک درصد وجود داشت. همبستگی‌هاي بین تعداد اسپور و جمعیت فعال قارچ با درصد کلونیزاسیون بیانگر نقش مؤثر این دو پارامتر در کلونیزاسیون ریشه می‌باشد.
| ردﯾﻒ | ﻣﻨﻄﻘﻪ | Sand | Silt | Clay | ﮐﻼس ﺑﺎﻓﺖ | pH | EC | N | O.C | CaCO3 | P | K | Fe | Zn | Mn | Cu |
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| 1 | ﺧﻤﯿﻦ | 30 | 23 | 47 | C | 7/9 | 1/08 | 0/071 | 0/98 | 22/4 | 34/7 | 172 | 7/82 | 1/41 | 6/08 | 2/47 |
| 2 | ﺧﻤﯿﻦ | 28 | 23 | 49 | C | 7/9 | 0/85 | 0/145 | 1 | 18/2 | 25 | 340 | 6/82 | 2/03 | 6/58 | 2/05 |
| 3 | ﺧﻤﯿﻦ | 24 | 27 | 49 | C | 8/1 | 0/93 | 0/184 | 1/37 | 31/6 | 18/7 | 140 | 20/4 | 7/70 | 6/75 | 3/26 |
| 4 | ﺧﻤﯿﻦ | 22 | 19 | 59 | C | 7/9 | 0/70 | 0/068 | 0/78 | 27/1 | 22/1 | 136 | 5/01 | 1/71 | 4/87 | 1/91 |
| 5 | ﺧﻤﯿﻦ | 22 | 23 | 55 | C | 7/9 | 0/84 | 0/074 | 1 | 31/1 | 27 | 174 | 7/82 | 8/19 | 6/83 | 1/85 |
| 6 | ﺧﻤﯿﻦ | 24 | 27 | 49 | C | 7/9 | 1/17 | 0/087 | 1 | 42/2 | 25/5 | 172 | 5/36 | 8/47 | 8/84 | 2/15 |
| 7 | ﺧﻤﯿﻦ | 26 | 20 | 54 | C | 7/7 | 0/77 | 0/079 | 0/8 | 23/6 | 27 | 192 | 6/4 | 0/72 | 5/16 | 1/78 |
| 8 | ﺧﻤﯿﻦ | 25 | 26 | 49 | C | 7/5 | 0/87 | 0/056 | 0/75 | 15/2 | 29/3 | 144 | 8/1 | 0/61 | 6/26 | 2/02 |
| 9 | ﺧﻤﯿﻦ | 36 | 23 | 41 | C | 8/3 | 0/80 | 0/087 | 0/7 | 19/2 | 44/5 | 190 | 7/14 | 1/27 | 8/4 | 2/13 |
| 11 | ازﻧﺎ | 27 | 34 | 39 | C.L | 8/2 | 0/89 | 0/068 | 0/69 | 21/8 | 27 | 144 | 20/3 | 0/91 | 5/51 | 2/02 |
| 12 | ازﻧﺎ | 44 | 22 | 34 | C.L | 8 | 0/90 | 0/088 | 0/86 | 10/2 | 23/9 | 160 | 9/39 | 0/97 | 5/64 | 1/57 |
| 13 | ازﻧﺎ | 22 | 41 | 37 | C.L | 7/9 | 1/35 | 0/077 | 0/69 | 25/1 | 33/7 | 146 | 5/43 | 0/48 | 5/28 | 1/43 |
| 14 | ازﻧﺎ | 50 | 19 | 31 | S.C.L | 7/6 | 0/52 | 0/226 | 1/17 | 16/4 | 27/4 | 113 | 5/46 | 0/35 | 4/33 | 1/15 |
| 15 | ازﻧﺎ | 55 | 18 | 27 | S.C.L | 7/8 | 0/82 | 0/232 | 1/31 | 22/2 | 25/3 | 170 | 5/52 | 2/59 | 4/96 | 1/18 |
| 16 | ازﻧﺎ | 79 | 8 | 13 | S.L | 7/8 | 0/90 | 0/062 | 0/72 | 3/9 | 37/3 | 79 | 6/87 | 0/55 | 4/52 | 0/88 |
| 17 | ازﻧﺎ | 25 | 32 | 43 | C | 8/5 | 1/08 | 0/103 | 1 | 18/2 | 36/6 | 162 | 7/23 | 0/84 | 7/15 | 1/75 |
| 18 | ازﻧﺎ | 24 | 29 | 47 | C | 8 | 0/64 | 0/106 | 0/80 | 5/4 | 39/7 | 256 | 9/47 | 0/46 | 9/74 | 2/23 |
| 19 | ازﻧﺎ | 46 | 23 | 31 | S.C.L | 8 | 0/72 | 0/070 | 0/67 | 19/9 | 29/3 | 154 | 6/12 | 0/83 | 5/56 | 1/61 |
| 20 | ازﻧﺎ | 32 | 31 | 37 | C.L | 7/9 | 0/81 | 0/132 | 1 | 16/1 | 22 | 109 | 5/85 | 2/46 | 5/93 | 1/31 |
| 21 | ازﻧﺎ | 24 | 29 | 47 | C | 8/5 | 0/55 | 0/067 | 0/65 | 25/3 | 29/3 | 198 | 6/14 | 1/13 | 7/36 | 2/31 |
| 22 | ازﻧﺎ | 26 | 24 | 50 | C | 8/6 | 1/01 | 0/071 | 0/74 | 18/5 | 47/6 | 158 | 6/66 | 2/16 | 5/45 | 2/72 |
| 23 | اﻟﯿﮕﻮدرز | 46 | 19 | 35 | S.C.L | 8/5 | 0/66 | 0/056 | 0/67 | 14/3 | 33/7 | 126 | 5/41 | 0/69 | 4/84 | 1/61 |
| 24 | اﻟﯿﮕﻮدرز | 46 | 22 | 32 | S.C.L | 8/4 | 0/8 | 0/098 | 0/84 | 12/8 | 45/9 | 132 | 5/52 | 0/48 | 5/98 | 1/53 |
| 25 | اﻟﯿﮕﻮدرز | 66 | 16 | 18 | S.L | 8/5 | 0/64 | 0/068 | 0/65 | 22/7 | 21/6 | 113 | 4/52 | 2/94 | 5/96 | 1/32 |
| 26 | اﻟﯿﮕﻮدرز | 40 | 21 | 39 | C.L | 8/5 | 0/94 | 0/089 | 1 | 29/1 | 24/2 | 178 | 1/83 | 3/97 | 6 | 2/61 |
| 27 | اﻟﯿﮕﻮدرز | 42 | 24 | 34 | C.L | 8/5 | 0/87 | 0/096 | 0/94 | 24/5 | 29/2 | 252 | 4/66 | 3/86 | 7/63 | 1/93 |
| 28 | اﻟﯿﮕﻮدرز | 34 | 31 | 35 | C.L | 8/4 | 1/40 | 0/071 | 0/88 | 18/9 | 29/3 | 214 | 4/88 | 3/45 | 5/9 | 2/32 |
| 29 | اﻟﯿﮕﻮدرز | 30 | 26 | 44 | C | 8/2 | 0/81 | 0/065 | 0/69 | 28/7 | 44/7 | 166 | 2/69 | 2/11 | 4/05 | 1/51 |
| 30 | اﻟﯿﮕﻮدرز | 28 | 30 | 42 | C | 8/5 | 0/71 | 0/068 | 0/92 | 20/6 | 21/7 | 156 | 5/07 | 0/51 | 6/22 | 2/18 |
| 31 | زنجان | 34 | 31 | 35 | C.L | 8/5 | 0/86 | 0/098 | 0/71 | 20/8 | 30/6 | 250 | 5/76 | 7/69 | 11/1 | 3/11 |
| 32 | زنجان | 37 | 25 | 38 | C.L | 8/4 | 0/7 | 0/078 | 0/88 | 0/4 | 35/7 | 246 | 7/82 | 2/4 | 11/4 | 2/25 |
| 33 | زنجان | 53 | 22 | 25 | S.C.L | 8/5 | 0/89 | 0/091 | 0/96 | 11/1 | 37/1 | 140 | 2/69 | 1/03 | 5/11 | 1/16 |
| 34 | زنجان | 49 | 20 | 31 | S.C.L | 8/5 | 1/38 | 0/067 | 0/71 | 1/5 | 36/2 | 188 | 5/74 | 8/76 | 6/32 | 2/77 |
| 35 | زنجان | 48 | 22 | 30 | S.C.L | 8/6 | 1/02 | 0/101 | 1/05 | 4/2 | 23/4 | 216 | 4/88 | 8/6 | 8/17 | 3/12 |
| 36 | زنجان | 46 | 18 | 36 | S.C.L | 8/5 | 0/68 | 0/062 | 0/57 | 1/2 | 39/5 | 266 | 6/06 | 8/83 | 8/44 | 2/09 |
| 37 | زنجان | 38 | 29 | 33 | C.L | 8/4 | 1/34 | 0/064 | 0/74 | 12/5 | 20/9 | 240 | 2/72 | 1/061 | 6/76 | 1/54 |
| 38 | زنجان | 48 | 27 | 25 | S.C.L | 8/6 | 0/99 | 0/079 | 1 | 13/3 | 35/1 | 188 | 5/97 | 2/41 | 11/1 | 2/23 |
| 39 | زنجان | 64 | 15 | 21 | S.C.L | 8/4 | 1/22 | 0/060 | 0/69 | 2/1 | 26 | 121 | 7/86 | 1/030 | 11/2 | 1/73 |
| 40 | زنجان | 38 | 26 | 36 | C.L | 8/5 | 1/05 | 0/066 | 0/84 | 2/7 | 42/4 | 270 | 5/82 | 2/6 | 11/3 | 2/66 |
| 41 | زنجان | 32 | 29 | 39 | C.L | 8/4 | 1/73 | 0/078 | 1/2 | 24/5 | 22/5 | 226 | 4/31 | 8/50 | 7/84 | 1/82 |
| حداقل | - | 24 | 8 | 13 | - | 7/5 | 0/52 | 0/056 | 0/57 | 0/4 | 18/7 | 79 | 2/69 | 0/35 | 4/05 | 0/88 |
| حداکثر | - | 79 | 41 | 59 | - | 8/6 | 1/73 | 0/232 | 1/37 | 42/2 | 47/6 | 340 | 20/4 | 1/06 | 11/4 | 3/26 |
| متوسط | - | 37/6 | 24 | 38 | - | 8/2 | 0/92 | 0/092 | 0/88 | 17/6 | 30/7 | 181 | 6/6 | 3/39 | 6/92 | 1/99 |
| :*-C رسی، :C.L لوم رسی، :S.L لوم شنی، :S.C.L لوم رسی شنی | ||||||||||||||||
| شماره خاک | ﺗﻌﺪاد اسپور | ﭘﺘﺎﻧﺴﯿﻞ آﻟﻮدهﺳﺎزي | ﮐﻠﻮﻧﯿﺰاﺳﯿﻮن |
|---|---|---|---|
| 1 | 12 m-o | 51 hi | 21 h-j |
| 2 | 17 j-m | 65 fg | 24 g-i |
| 3 | 55 a | 78 de | 28 d-f |
| 4 | 14 l-o | 39 j-l | 21 h-j |
| 5 | 18 i-l | 92 b | 37 a |
| 6 | 27 d-f | 90 bc | 32 b-d |
| 7 | 9 no | 30 l-n | 19 i-k |
| 8 | 32 d | 89 b-d | 23 g-i |
| 9 | 8 no | 22 no | 8 mn |
| 10 | 50 ab | 95 b | 21 h-j |
| 11 | 8 no | 21 no | 15 i-k |
| 12 | 25 e-h | 80c-e | 33 a-c |
| 13 | 40 c | 138 a | 36 ab |
| 14 | 26 d-g | 79 c-e | 20 i-k |
| 15 | 25 e-h | 95 b | 32 b-d |
| 16 | 7 o | 21 no | 7 mn |
| 17 | 32 d | 100 b | 18 i-k |
| 18 | 11 m-o | 38 j-l | 7 mn |
| 19 | 26 d-g | 60 f-h | 21 h-j |
| 20 | 15 k-n | 36 k-m | 25 f-h |
| 21 | 21 f-i | 70 ef | 19 i-k |
| 22 | 9 no | 25 m-o | 6 n |
| 23 | 8 no | 18 o | 7 mn |
| 24 | 12 m-o | 18 o | 5 n |
| 25 | 20 g-j | 60 f-h | 30 c-e |
| 26 | 19 h-k | 60 f-h | 35 ab |
| 27 | 19 h-k | 49 h-j | 33 a-c |
| 28 | 30 de | 45 i-k | 36 ab |
| 29 | 17 j-m | 48 ij | 11 l-n |
| 30 | 9 no | 32 l-n | 14 k-m |
| 31 | 45 cb | 136 a | 27 e-g |
| 32 | 8 no | 22 no | 7 mn |
| 33 | 8 no | 32 l-n | 11 l-n |
| 34 | 9 no | 18 o | 7 mn |
| 35 | 25 e-h | 80 c-e | 24 g-i |
| 36 | 8 no | 29 m-o | 11 l-n |
| 37 | 9 no | 18 o | 33 a-c |
| 38 | 15 k-n | 55 g-i | 38 a |
| 39 | 20 g-j | 45 i-k | 27 e-g |
| 40 | 8 no | 26 m-o | 7 mn |
| 41 | 56 a | 125 ab | 37 a |
| میانگین‌هاي هر فاکتور اندازه‌گیري شده که داراي حداقل یک حرف لاتین مشترك می‌باشند فاقد اختلاف معنی‌دار در سطح 5 درصد به روش دانکن می‌باشند | |||
| ﺷﻦ | ﺳﯿﻠﺖ | رس | pH | EC | CaCO3 | O.C | N | P | K | Fe | Zn | Mn | Cu | NS | IU | % | |
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| ﺷﻦ | - | -0/71** | -0/91** | 0/18 | -0/06 | -0/52** | -0/13 | -0/25 | -0/06 | -0/30 | -0/13 | -0/03 | -0/03 | -0/40** | -0/25 | -0/24 | -0/09 |
| ﺳﯿﻠﺖ | - | - | 0/36* | 0/10 | 0/30 | 0/30 | 0/04 | 0/17 | -0/04 | 0/23 | -0/08 | -0/02 | 0/17 | 0/25 | 0/39* | 0/36* | 0/24 |
| رس | - | - | - | -0/30 | -0/10 | 0/51** | 0/15 | 0/23 | -0/05 | 0/26 | 0/21 | 0/06 | -0/06 | 0/38* | 0/11 | 0/11 | -0/02 |
| pH | - | - | - | - | 0/18 | -0/26 | -0/22 | -0/14 | 0/24 | 0/25 | -0/35* | 0/26 | 0/40** | 0/37* | -0/16 | -0/18 | -0/14 |
| EC | - | - | - | - | - | 0/10 | 0/16 | -0/04 | -0/09 | 0/14 | -0/20 | 0/41** | 0/14 | 0/17 | 0/39* | 0/37* | 0/39* |
| CaCO3 | - | - | - | - | - | - | 0/31* | 0/21 | -0/35* | -0/15 | -0/29 | 0/11 | -0/33* | 0/03 | 0/42** | 0/42** | 0/48** |
| O.C | - | - | - | - | - | - | - | 0/71** | -0/41** | 0/05 | -0/11 | 0/24 | -0/03 | 0/12 | 0/44** | 0/39* | 0/40** |
| N | - | - | - | - | - | - | - | - | -0/25 | 0/21 | 0/05 | 0/18 | 0/06 | 0/28 | 0/45** | 0/23 | 0/14 |
| P | - | - | - | - | - | - | - | - | - | 0/07 | 0/16 | -0/24 | 0/12 | 0/02 | -0/37* | -0/34* | -0/68** |
| K | - | - | - | - | - | - | - | - | - | - | 0/03 | 0/33* | 0/53** | 0/45** | 0/02 | 0/10 | 0/05 |
| Fe | - | - | - | - | - | - | - | - | - | - | - | -0/20 | 0/30 | 0/14 | -0/08 | -0/17 | -0/02 |
| Zn | - | - | - | - | - | - | - | - | - | - | - | - | 0/37* | 0/50** | 0/32* | 0/35* | 0/31* |
| Mn | - | - | - | - | - | - | - | - | - | - | - | - | - | 0/48** | 0/04 | 0/07 | 0/09 |
| Cu | - | - | - | - | - | - | - | - | - | - | - | - | - | - | 0/16 | 0/03 | 0/05 |
| NS | - | - | - | - | - | - | - | - | - | - | - | - | - | - | - | 0/55** | 0/87** |
| IU | - | - | - | - | - | - | - | - | - | - | - | - | - | - | - | - | 0/60** |
| % | - | - | - | - | - | - | - | - | - | - | - | - | - | - | - | - | - |
| NS: تعداد اسپور، IU: جمعیت فعال قارچ، %: درصد کلونیزاسیون، O.C: کربن آلی | |||||||||||||||||
| **: معنی‌دار بودن در سطح یک درصد، *: معنی‌دار بودن در سطح 5 درصد | |||||||||||||||||
نظر شما کمک بزرگی برای بازدید کنندگان آینده است
برای ثبت نظر شما کاربر گرامی لازم است ابتدا وارد حساب کاربری خود شوید.