کولئوس یا حسن یوسف

کولئوس یا حسن یوسف گیاهی جذاب و متنوع است که به عنوان گیاهی آپارتمانی محبوبیت زیادی در بین گیاه دوستان دارد. این گیاه علفی، ریشه های عمودی بلند و ضخیمی دارد که توسط ریشه های کوچکتر احاطه شده است و به لطف برگ های رنگارنگ و دوست داشتنی که در ابعاد و اندازه های مختلف وجود دارند می تواند گزینه ای ایده آل برای زیبا تر کردن منازل باشد. گیاه کولئوس بومی مناطق گرمسیر آسیای شرقی و استرالیا می باشد که از این جهت در برابر سرما به شدت آسیب پذیر است و برای نگه داری در مناطق سردسیر مناسب نیست. اگر کولئوس در فضای باز کاشته شود شاخ و برگ های خود را به سرعت گسترش میدهد و بخش زیادی از آن فضا را اشغال می کند با این حال این گیاه عمر کوتاهی دارد و به طور معمول تنها یک سال می تواند به حیات خود ادامه دهد هرچند با مراقبت صحیح می توان طول عمر آن را به میزان قابل توجهی افزایش داد. برگ های کولئوس برای کودکان و حیوانات خانگی سمی است و در صورت مصرف می توانند مشکلات پوستی و گوارشی به وجود آورند.

 

تاریخچه کولئوس

گیاه کولئوس در قرن هیجده میلادی توسط کارل لودوینگ، گیاه شناس هلندی درجاوای اندونزی کشف شد و به اروپا آورده شد. کولئوس در دربار ملکه ویکتوریا بسیار محبوب بود به طوری که گونه های زیادی از آن کشت شد. در فارسی کولئوس را با نام حسن یوسف میشناسیم که اشاره به زیبایی یوسف پیامبر دارد و وجه شباهت این دو را از نظر زیبایی بیان می کند.

انواع گونه کولئوس

کولئوس رنگین کمانی (Coleus Rainbow)

این گونه جذاب و دوست داشتنی دارای شاخ و برگ های قهوه ای شکلاتی یا برنزی با مرکز نارنجی و حاشیه های سبز خاکستری است. جذابیت و تنوع رنگ های گوناگون موجب شده تا آن را رنگین کمان بنامند. گونه رنگین کمانی در سایه و دمای متعادل به خوبی رشد می کند و تنها در صورتی که سطح خاکش خشک یا نیمه خشک شده باشد باید آن را آبیاری کرد.

کولئوس زرد (Coleus Yellow)

اگر دوستدار گیاهانی با برگ های آویز هستید، کولئوس زرد با برگ های خوش رنگ زرد و کوچکش می تواند انتخابی مناسب، و زینت بخش منازل شما باشد. هرچند این گونه از گیاه کولئوس به رطوبت علاقه زیادی دارد ولی نباید بر روی برگ ها قطره های آب باقی بماند، بنابراین بعد از هر بار آبیاری برگ ها را با دستمال تمییز خشک کنید. همچنین نور روشن و غیر مستقیم خورشید به رشد گونه کولئوس زرد کمک می کند.

کولئوس نارنجی (Coleus Orange )

کولئوس نارنجی یکی از پرزرق و برق ترین و زیباترین گونه های گیاه کولئوس محسوب می شود که برگ های نارنجی رنگ به همراه لبه های دندانه دار و رگه های سرخابی جلوه ای جالب توجه به آن بخشیده است. کولئوس نارنجی را در خاک مرطوب نگه داری کنید اما از آبیاری بیش از حد پرهیز نمایید. همچنین نور غیر مستقیم و فیلتر شده خورشید به رشد هرچه بهتر این گونه جذاب کمک می کند.

کولئوس قرمز مخملی (Coleus Red Velvet)

این گونه دوست داشتنی و خوش رنگ به همراه شاخ و برگ های مخملی قرمز و نوارهای سبزرنگ منظره ای زیبا به منازل می دهد. ارتفاع قرمز مخملی به حدود بیست سانتی متر می رسد و رشد نسبتا سریعی دارد. این گونه از گیاهان کولئوس به رطوبت علاقه زیادی دارند و در نور غیر مستقیم خورشید به خوبی قادراند تا طراوت خود را حفظ کنند. قبل از آبیاری حتما از خشک یا نیمه خشک بودن سطح رویین خاک اطمینان حاصل کنید و سپس اقدام به آبیاری قرمز مخملی کنید.

کولئوس پالیساندرای بزرگ (Coleus Giant Palisandra)

بدون شک یکی ازجذاب ترین گونه های گیاه کولئوس پالیساندرای بزرگ می باشد که با برگ های غول پیکر و زیبایش جلوه ای شکوهمند به منازل می دهد. پالیساندارا دارای برگ های مخملی بزرگ و به رنگ بنفش مایل به سیاه است. ضخیم و مقاوم بودن برگ های پالیساندرا موجب شده تا کم تر در معرض حملات آفات گیاهی قرار داشته باشد. پالیساندرا نور غیر مستقیم خورشید را ترجیح میدهد و در رطوبت نسبی به خوبی رشد میکند و همچنین نیاز به خاک مرطوب دارد.

کولئوس هنا(Coleus Henna)

این گونه جذاب و منحصر به فرد که به خاطر لبه های دندانه دارش شناخته می شود گونه ای همیشه سبز و گرمسیری بوده که علاقه زیادی به رطوبت دارد. هنا دارای برگ هایی ریز و پرتعدادی می باشد که رنگ قرمز مایل به تیره اش ظاهری فریبنده به آن بخشیده است. مراقبت از این گونه چندان سخت نیست و در نور غیر مستقیم و دمای متعادل اتاق به خوبی رشد می کند. از خشک نشدن خاک اطمینان حاصل کنید و به مقدار نیاز آن را آبیاری کنید.

کولئوس سرخس کیوی (Coleus Kiwi Fern)

سرخس کیوی با برگ های نازک به همراه بافت ظریف خود از دیگر گونه های کولئوس متمایز است به همین دلیل مراقبت های خاص خود را نیز احتیاج دارد. سرخص کیوی در هوای گرم معتدل به خوبی رشد میکند و خاکی با زهکشی مناسب برای حفظ سلامت آن ضروری به نظر میرسد. از آبیاری بیش از حد این گونه به شدت پرهیز کنید اما اجازه خشک شدن خاک را ندهید.

 

شرایط نگهداری کولئوس

• نور:

  میزان نور مورد نیاز گیاه کولئوس به میزان قابل توجهی به نوع گونه آن بستگی دارد به عنوان مثال گونه کولئوس جادوگر به نور بیشتری نسبت به دیگر گونه ها احتیاج دارد اما به طور معمول این گیاه در سایه و یا زیر نور غیر مستقیم خورشید عملکرد بهتری دارد و نور مستقیم برای گیاه چندان مناسب نیست چرا که آفتاب بیش از حد موجب سوختگی و کدر شدن برگ های کولئوس می شود.

• دما:

  حسن یوسف یک گیاهی گرمسیری است و به گرما علاقه زیادی دارد. دمای ایده آل برای حسن یوسف بین بیست تا سی و هفت درجه سانتی گراد می باشد. در فصول سرد سال بهتر است گلدان را به محلی گرم تر منتقل کنید

• خاک:

  کولئوس خاک مرطوب، غنی و دارای زهکشی خوب را ترجیح می دهد. قبل از کاشت، خاک را با کمپوست یا مواد آلی دیگر مانند پرلیت ترکیب کنید تا خاکی ایده آل و مناسب بدست آید.

• آب:

  گیاه کولئوس در خاک نیمه خشک بهترین رشد ممکن را دارد به همین دلیل به هیچ عنوان نباید اجازه داد سطح کولئوس به طور کامل خشک شود چرا که منجر به مشکلاتی نظیر قهوه ای شدن برگ ها می شود. به طور کلی آبیاری بیش از حد منجر به پوسیدگی ریشه می شود پس تنها در صورتی اقدام به آبیاری کنید که سطح بالایی خاک خشک شده باشد.

• رطوبت:

  گیاه کولئوس به دلیل زندگی در مناطق استوایی هوای گرم و مرطوب را ترجیح میدهد. بنابراین آب و هوای خشک و رطوبت کم منجر به از بین رفتن گیاه می شود.

• کود:

  بهتر است به خاک گیاه کولئوس، ماهی یک بار کودی رقیق شده اضافه کنید تا به رشد هر چه بهتر آن کمک شود. کود دهی را در فصول گرم سال انجام دهید و در پاییز و زمستان از این کار پرهیز کنید چرا که کولئوس در این فصل ها به استراحت می پردازد. اگر می خواهید برگ های گیاه شما خوشرنگ تر و بزرگتر باشند از کودی استفاده کنید که سطح نیتروژن بالایی دارد.

 

روشهای نگهداری کولئوس

• تکثیر:

  تکثیر کولئوس را به راحتی و از طریق قلمه ساقه می توان انجام داد به این ترتیب که ابتدا یک برشی نازک به طول ده سانتی متر بر روی ساقه بزنید. سپس ساقه را در ظرفی دارای هورمون رشد گیاه قرار دهید و آن را در کیسه ای پلاستیکی بپوشانید و در مکانی گرم با نور کافی بگذارید. هنگامی که جوانه های ریشه را مشاهده کردید آن را در یک گلدان با خاکی مناسب بکارید.

• هرس کردن:

  کولئوس گیاهی است که به سرعت رشد می کند و شاخ و برگ های زیادی دارد از این رو هرس کردن گیاه ضروری به نظر میرسد. بهتر است با یک قیچی استریل شده و تمییز از قسمت پایینی ساقه اقدام به هرس کنید. این کار علاوه بر اینکه باعث متراکم تر شدن گیاه می شود، ظاهری جذاب نیز به آن می بخشد.

• تمییز کردن برگ ها:

  برگ های زیبا و جذاب گیاه کولئوس تمییز کنید تا همچنان طراوت و تازگی خود را حفظ کنند. برای این کار بهتر است با دستمالی نمناک اقدام به تمییز کردن برگ ها کنید.

• تعویض گلدان:

  برای نگه داری از گیاه کولئوس بهتر است یک گلدان بزرگ انتخاب کنید چرا که این گیاه با سرعت قابل توجهی رشد می کند و فضای گلدان را اشغال می کند درغیر این صورت مجورید در فصل بهار یا تابستان اقدام به تعویض گلدان کنید.

 

آفت ها و بیماریهای کولئوس

• هجوم حشرات:

  کنه های عنکبوتی ، شته ها و شپشک زرد آلود از عمده ترین حشراتی هستند که به کولئوس حمله می کنند. شپشک آرد آلود ماده ای به نام عسلک ایجاد می کند که بر روی برگ های گیاهان تاثیر میگذارد به طوری که کپک سیاه رنگی روی عسلک شروع به رشد می کند و منجربه مرگ گیاه می شود. برای رفع این مشکل گلوله های پنبه را به الکل خیس کنید و شپشک های آرد آلود را با آن از از روی گیاه پاک کنید و یا از صابون و حشره کش ها بدین منظور استفاده نمایید.

• سوختگی برگ ها:

  اگر گیاه کولئوس برای طولانی مدت در معرض نور شدید خورشید قرار بگیرد به تدریج شاهد تغییر رنگ و سوختگی برگ هایش خواهیم بود. از دیگر علائم سوختگی برگ های کولئوس میتوان به غلظت زیاد کود استفاده شده در خاک اشاره کرد. برای رفع این مشکل گیاه را در مکانی با نور مناسب قرار دهید که در معرض آفتاب مستقیم نباشد و قبل از کوددهی غلظت آن را بررسی کنید تا مناسب گیاه شما باشد.

• سوراخ شدن برگ ها:

  کولئوس دارای برگ های بسیار نرمی است که در برابر هجوم آفات و حشرات به خصوص شپشک آرد آلود بسیار آسیب پذیر است و منبع تغذیه ای آسان برای آن هاست. برای رفع این مشکل قبل از هجوم آفاتها، گیاه خود را با آفت کش ها تمییز کرده تا از بروز این اتفاق جلوگیری شود در غیر این صورت اقدام به جداکردن برگ های آسیب دیده کنید تا باقی برگ های گیاه از حمله ی این حشرات مزاحم در امان بمانند.

• افتادگی برگ ها:

  یکی از شایع ترین مشکلات کولئوس افتادگی برگ ها آن می باشد که منظره ای غم انگیز را بوجود می آورند. مهم ترین دلیل بروز چنین اتفاقی کم آبی گیاه است به طوری که آب کافی به برگ ها نمی رسد و آن ها شروع به خم شدن می کنند. همچنین دلیل دیگر بروز این اتفاق، عکس دلیل اول است به طوری که آبیاری بیش از حد نیز موجب افتادگی برگ ها می شود. برای حل این مشکل بر طبق نیاز گیاه به آن آب دهید و گیاه را در معرض کم آبی قرار ندهید.

• پوسیدگی ریشه:

  پوسیدگی ریشه عمده ترین مشکل گیاه کولئوس محسوب می شود. پوسیدگی ریشه در گیاه کولئوس می تواند به دلایل زیادی از جمله آبیاری بیش از حد، زهکشی ضعیف در خاک، عفونت های قارچی و کود دهی بیش از حد ایجاد شود، اما در اکثر موارد نقش آبیاری بیش از حد و یا عفونت قارچی پررنگ تر از سایر موارد است. این دو دلیل با هم در ارتباط هستند چرا که خاکی که بیش از حد آبیاری شده باشد محل رشد قارچ های کشنده نیز می باشد. از نشانه های پوسیدگی ریشه می توان به محو شدن و تیرگی رنگ برگها اشاره کرد که برای جلوگیری آن، تنها باید در صورتی گیاه را آبیاری کنید که سطح خاک کاملا خشک شده باشد و از آبیاری بیش از اندازه پرهیز نمایید.