ارکیده

گیاه ارکیده از زیبا ترین و جذاب ترین گیاهان آپارتمانی می باشد که به خاطر رنگ های متنوع و منحصر به فردش جلوه ای چشم نواز می آفریند. ظاهر خیره کننده و سهولت نگهداری از گیاه ارکیده سبب شده که به عنوان یک گیاه آپارتمانی محبوب میان گیاه دوستان شناخته شود. یکی از جالب ترین نکات در مورد ارکیده ها چگونگی گرده افشانی آنهاست. بسیاری از ارکیده ها در هنگام گرده افشانی رایحه ای خاصی از خود ساطع می کنند که شباهت زیادی به حشرات ماده دارد و سبب جذب حشرات نر می شود. از این روی زمانی که حشرات نر روی گل فرود می آیند، ناخواسته گرده ها را با خود به گیاهان دیگرمنتقل می کنند و سبب گرده افشانی گیاه می گردند.

این گیاه از متنوع ترین گیاهان آپارتمانی به حساب می آید که بیش از بیست و پنج هزار گونه در جنگل های گرمسیری و استوایی تا مناطق سردسیر و قطبی دارد، که با این حال آن را به راحتی می توان از روی ظاهرش شناسایی کرد به طوری که اکثر گونه ها، ویژگی های فیزیکی مشابهی دارند. ساقه های بلند با انحنای ملایم به همراه گلبرگ هایی در دسته های دو تایی و سه تایی باعث شده تا ارکیده ظاهری متفاوت نسبت به دیگر گیاهان آپرتمانی داشته باشد. برخی از گونه های گیاه ارکیده خوراکی بوده و از آن ها در تهیه وانیل و دیگر محصولات غذایی استفاده می شود. ارکیده به هیچ عنوان چه برای انسان ها و چه برای حیوانات خانگی خطری ندارد و گیاهی سمی محسوب نمی شود.

 

تاریخچه ارکیده

گیاه ارکیده دارای اهمیت فرهنگی و تاریخی فراوانی در ملل مختلف می باشد به طوریکه یونانیان باستان ارکیده را نمادی برای مردانگی می دانستند و معتقد بودند اگر مردی ارکیده را بخورد صاحب فرزندی پسر خواهد شد این در حالیست که در چین از آن به عنوان نمادی برای ظرافت و زنانگی یاد می شود و در ژاپن ارکیده ها نماد زیبایی و پاکی به حساب می آیند.

انواع گونه ارکیده

حدود بیست و پنج هزار گونه از گیاه ارکیده در طبیعت وجود دارد که دانستن نوع گونه در مراقبت و نگهداری هرچه بهتر گیاه ارکیده به شما کمک می کند.

ارکیده آسکوسندا (Ascocenda Orchid)

: آسکوسندا یکی از جذاب ترین گونه های گیاه ارکیده است که گل هایی دلفریب و جواهر مانندی در اطراف ساقه سبز آن می روید و اطراف ساقه، برگ هایی بلند و کشیده قرار دارد که به زیبایی این گونه جذاب می افزاید. گونه آسکوسندا به مراقبت چندانی نیاز ندارد و به راحتی می توانید آن را در منازل پرورش داد. نور غیر مستقیم اما روشن خورشید به رشد هرچه بهتر آسکوسندا کمک می کند.

ارکیده براسیا (Brassia Orchid)

گونه براسیا از گیاه ارکیده، بومی کشور مکزیک و آمریکای جنوبی بوده که به دلیل ظاهر گلبرگ هایش به پاهای عنکبوت به گیاه ارکیده عنکبوتی معروف شده است. این گونه محیطی با رطوبت بسیار زیاد را ترجیح می دهند و گرما به رشد هرچه بهتر آن ها کمک می کند.

ارکیده کاتالیا (Cattleya Orchid)

بدون شک کاتالیا یکی از محبوب ترین گونه های گیاه ارکیده در میان علاقمندان است و وجود گل هایی با تنوع رنگی گسترده و معطر به محبوبیت آن افزوده است. توجه داشته باشید که کاتالیا را در معرض نور غیر مستقیم خورشید قرار داده و قبل از هر بار آبیاری از خشک بودن خاک آن اطمینان حاصل نمایید.

ارکیده سیمبیدیوم (Cymbidium Orchid)

این گونه جذاب دارای ساقه ای بلند و کشیده بوده که قادر است تا سی گل را بر روی بدنه خود به مدت شش هفته نگاه دارد. گل های ارکیده گونه سیمبیدیوم در رنگ های مختلفی از سبز تا قرمز و صورتی وجود دارند و زیبایی این گیاه را دوچندان می کند. نیاز به نور خورشید در این گونه، اندکی بیشتر از دیگر گونه های ارکیده است به همین دلیل می توانید آن را در تمام فصول بجز فصل تابستان در بیرون از منزل نیز قرار داد.

ارکیده دندروبیوم (Dendrobium Orchid)

گونه دندروبیوم که بومی مناطق جنوب شرق آسیا می باشد، جزو پرجمعیت ترین گونه در بین دیگر گونه های گیاه ارکیده به حساب می آید. دندروبیوم دارای دو ساقه بلند و کشیده است که به موازات هم رشد می کند و در اطراف آن گل ها و برگ های زیبایی می روید. این گونه از گیاه ارکیده با هر نوع آب و هوایی، از دشت های گرم و بی آب تا کوه های سرد با ارتفاع زیاد سازگار است و می توانید آن را در هر دمایی نگهداری کرد.

ارکیده لودیسیا (Ludisia Orchid)

گونه لودیسیا که به نام گونه جواهر نیز شناخته می شود بومی آسیای شرقی بوده و نادرترین گونه در بین گونه های گیاه ارکیده است. لودیسیا دارای برگ های مخملی، بزرگ و سبز رنگ می باشد که به جذابیت این گونه افزوده است. مراقبت از گونه لودسیا به هیچ عنوان سخت نیست و می توان آن را در هر شرایطی نگهداری نمود ولی باید به نکاتی برای رشد بهتر لودیسیا مانند قرار دادن گیاه در معرض نور غیر مستقیم، فراهم کردن رطوبت نسبی و آبیاری گیاه تنها در صورت خشک بودن خاک توجه کرد.

ارکیده میلتونیا (Miltonia Orchid)

میلتونیا یک گونه برجسته و زیبای گیاه ارکیده است که بومی مناطق آمریکای مرکزی بوده و در فصل تابستان شروع به رویش گل هایی می کند که تا یک سال بر روی آن باقی می مانند. میلیتونیا سالی یک بار نیاز به تغییر گلدان دارد تا فضای کافی برای رشد داشته باشد، همچنین فراهم کردن نور غیر مستقیم و آب کافی به رشد این گونه از گیاه ارکیده کمک زیادی می کند.

ارکیده آنسیدیوم یا بانوی رقصنده (Oncidium Orchid)

آنسیدیوم گونه ای منحصر به فرد و بومی کشور مکزیک بوده که به دلیل پیچ و تاب برگ ها و گل های پریشانش به ارکیده بانوی رقصنده نیز شهرت یافته است. شکوفه های آویزان آنسیدیوم موجب شده تا چشم و هر بیننده ای را مجذوب خود کند و جلوه ای زیبا به منازل ببخشد. آنسیدیوم نسبت به سایر گونه های ارکیده نیاز به توجه بیشتری دارد به عنوان مثال آنسیدیوم ها با ریشه و برگ های ضخیم نیاز به آبیاری کم تری نسبت به آنسیدیوم هایی که برگ های نازک تری دارند دارد، با این حال هر ده روز یکبار می بایست خاکش را بررسی نمود و در صورت خشک بودن، آن را آبیاری کرد.

ارکیده فالانوپسیس یا شاپرکی (Phalaenopsis Orchid)

فالانوپسیس گونه ای جذاب و زیبا از گیاه ارکیده است که در تمام دنیا طرفداران زیادی دارد. این گونه که با نام های ارکیده شاپرکی و پروانه ای نیز شناخته می شود گل های دلفریبی دارد و در رنگ های متنوعی همچون سفید، ارغوانی و زرد در طبیعت یافت می شوند. ارکیده شاپرکی به مراقبت چندانی نیاز ندارد از این روی گونه ای ایده آل برای کسانی است که وقت و دانش کافی برای مراقبت از آن را ندارند.

ارکیده واندا یا سنگاپوری (Vanda Orchid)

واندا گونه ای جذاب و معطر از گیاه ارکیده است که نماد کشور سنگاپور می باشد که به آن ارکیده سنگاپوری نیز می گویند. این گونه جذاب و دوست داشتنی تنها گونه ای است که آبی رنگ بوده و به نسبت سایر گونه ها نیاز به نور و آب بیشتری دارد.

ارکیده وانیلی (Vanilla Orchid)

ارکیده وانیلی بزرگترین گونه از گیاه ارکیده می باشد که طول رشد آن گاهی به ده متر نیز می رسد. این گونه جذاب و معطر خواص دارویی و غذایی فراوانی دارد و در درمان بیماری های پوستی و التهابی کاربرد دارد. همچنین از عصاره ی این گونه در تهیه وانیل استفاده می شود که از این روی ارکیده وانیلی نام گذاری شده است. ارکیده وانیلی به نور و رطوبت زیادی برای رشد بهتر نیاز دارد.

ارکیده زیگوپتالوم (Zygopetalum Orchid)

ارکیده زیگوپتالوم گونه ای جذاب و دوست داشتنی است که به دلیل طرح منحصر به فردش جلوه ای خاص و زیبا به منازل می دهد. این گونه بومی کشور برزیل همچون دیگر گونه های ارکیده به نور غیر مستقیم خورشید و محیطی مرطوب برای رشد نیاز دارد

 

شرایط نگهداری ارکیده

• نور :

  نور یکی از مهم ترین عوامل حفظ طراوت و تازگی گیاهان ارکیده می باشد. ارکیده ها برای شکوفه دادن به نور غیر مستقیم خورشید نیاز دارند و نور مستقیم می تواند آنها را بسوزاند. از این روی بهترین مکان برای گیاه ارکیده مکانی روشن به همراه نور غیر مستقیم خورشید است.

• دما :

  دما مناسب برای نگهداری گیاه ارکیده، محیطی گرم و تا حدودی مرطوب است و باید از نگهداری آن در محیطی بیش از اندازه گرم یا سرد جدا خودداری نمود. بهترین دما بسته به نوع گونه گیاه ارکیده در محدوده دمایی بین ده تا سی درجه سانتی گراد می باشد که در دما بهترین عملکرد دارد.

• خاک :

  گیاه ارکیده در خاک های معمولی رشد نمی کنند و نیاز به گلدانی با سوراخ های زهکشی مناسب دارد. بهترین ترکیب خاک برای گیاه ارکیده خاکی با ترکیبی از پوست، خزه اسفاگنوم، پرلیت و ذغال سنگ نارس می باشد.

• آب :

  خاک گیاه ارکیده باید قبل از هربارآبیاری خشک شده باشد تا از پوسیدگی آن ها جلوگیری شود. نشانه دیگر زمان مناسب برای آبیاری رنگ و حالت ریشه های گیاه می باشد به طوری که اگر آن ها چاق و سفید یا سبز باشند، به این معنی است که به خوبی آبیاری شده اند اما اگر چروکیده و خاکستری باشند، به آب نیاز دارند. معمولاً در ماه‌های گرمتر، زمانی که گیاه در حال رشد باشد هفته ای دو بار و در ماه های سرد هفته ای یک بار اقدام به آبیاری گیاه کنید.

• رطوبت :

  محیطی گرم با مرطوب کم یک شرایط ایده آل برای رشد گیاه ارکیده است و هیچ عنوان نباید آن را در محیطی خشک و بدون رطوبت قرارداد.

• کود :

  در طول فصل رشد از کودهای مخصوص گیاه ارکیده استفاده کنید و از کودهی در طول فصل زمستان خودداری نمایید.

 

روشهای نگهداری ارکیده

• تکثیر :

  رایج ترین روش تکثیر ارکیده از طریق تقسیم است. برای تقسیم به گیاه ارکیده بالغ به دو گیاه مستقل ابتدا گلدان را مرطوب کنید و سپس ریشه‌های ارکیده را بررسی نمایید و قسمت‌های آسیب‌ دیده را از آن جدا کنید، اگر نمی توانید با دست آن ها را از هم جدا کنید از یک ابزار برش تیز و استریل برای این کار استفاده نمایید. در نهایت قسمتی از ریشه را از گیاه جدا کنید و در گلدان جدید قرار دهید.

• هرس کردن :

  هرس مناسب و به موقع شاخ و برگ های قدیمی راه را برای رشد گل ها و برگ های جدید باز می کند و به گیاه این امکان را می‌دهد تا با انرژی بیشتری رشد کند. بسته به نوع گونه های ارکیده روش های مختلفی برای هرس کردن وجود دارد، به عنوان مثال هنگام هرس ارکیده، باید مطمئن شوید که ابزار شما تیز و استریل شده باشد چرا که به حفظ سلامت ارکیده کمک می کند. بهترین زمان برای هرس ارکیده بعد از گلدهی آن ها و در فصل های سرد سال می باشد.

• تمییز کردن برگ ها :

  ارکیده برگ های ظریف و نازکی دارد بنابراین در هنگام تمییز کردن آن احتیاط کنید و به آرامی با دستمالی نم دار گرد و گبار را از برگ های آن پاک کنید. روش دیگری نیز وجود دارد و آن اسپری الکل بر روی برگ های ارکیده است. این کار کمک میکند تا حشرات ریزی که از برگ ها تغذیه میکنند نیز از بین برود.

• تعویض گلدان :

  چنانچه ریشه های گیاه ارکیده از گلدان بیرون زده باشد و یا فضای گلدان برای ادامه زندگی گیاه کوچک شده باشد زمان تعویض گلدان فرا رسیده است. این کار را در فصل رشد گیاه مانند بهار و تابستان انجام ندهید و تعویض گلدان را به فصل سرد سال موکول کنید. برای این منظور ارکیده را به آرامی از ظرف قدیمی خود خارج کرده و ریشه های مرده یا آسیب دیده را با یک ابزار برش استریل جدا کنید و گیاه ارکیده را در یک ظرف بزرگتر قرار دهید.

 

آفت ها و بیماریهای ارکیده

• هجوم حشرات :

  گیاه ارکیده چندان مستعد هجوم آفات و حشرات نمی باشد با این حال ممکن است گاهی برخی حشرات مانند شته ها و شپشک آرد آلود به آن حمله کنند که بهترین راه برای دفع هجوم این حشرات استفاده از حشره کش ها و سموم مخصوص می باشد. در صورت در دسترس نبودن حشره کش ها می توان از یک راه کار ساده خانگی بهره برد بدین صورت که می توانید الکل را با چند قطره مایع ظرفشویی مخلوط کرده و برگ ها را با استفاده از آن ضد عفونی نمود.

• چروکیدگی برگ ها :

  یکی از عوامل چروکیدگی برگ های گیاه ارکیده، عدم دریافت آب کافی توسط گیاه است که با آبیاری به موقع می توان این مشکل را برطرف کرد. همچنین چروکیدگی ها می تواند نشان دهنده ریشه های ناسالم گیاه باشد که باید هرچه سریع تر به آن توجه کرده و ریشه های نا سالم را جدا نمود.

• زرد شدن برگ ها :

  آبیاری بیش از حد یکی از عوامل اصلی پوسیدگی ریشه و زرد شدن برگها است. برای حل این مشکل، حتما از خشک بودن خاک گیاه ارکیده اطمینان حاصل کنید و سپس اقدام به آبیاری آن نمایید.

• ریزش برگ ها :

  عوامل متعددی مانند آبیاری بیش از حد، محیط بدون رطوبت، نوسانات دمایی شدید و یا هجوم برخی آفات و حشرات سبب ریزش برگهای گیاه ارکیده می شود که برای رفع آنها باید تمامی عوامل به دقت بررسی و اصلاح گردند. به عنوان مثال قبل از هر آبیاری باید از خشک بودن خاک گیاه اطمینان حاصل کرد، گیاه را در محیطی گرم و رطوبت کم قرار داد و از حشره کش ها مخصوص متناسب گونه ارکیده ای که نگهداری می کنید استفاده کرد