شفلرا

گیاه شفلرا که با نام‌ های دیگری مانند گیاه چتری شناخته می شود، یکی از محبوب‌ ترین گیاهان آپارتمانی و فضای سبز می باشد که به دلیل برگ‌های براق و مقاومتی که در برابر شرایط مختلف محیطی دارد توجه بسیاری از علاقه ‌مندان به گیاهان را به خود جلب کرده است. شفلرا یکی از گیاهان بومی مناطق گرمسیری و نیمه‌ گرمسیری آسیا و اقیانوسیه می باشد و در طول قرن‌ ها به عنوان یک گیاه زینتی مورد توجه بوده است. این گیاه دارای چندین گونه مختلف می باشد که برخی از آن‌ ها به دلیل شکل و اندازه خاص برگ‌ ها و برخی دیگر به دلیل مقاومت بالا در برابر شرایط محیطی محبوبیت بیشتری دارند. این گیاه با برگ‌ های براق و چرمی خود شناخته می‌ شود که معمولاً به‌ صورت دسته‌ ای روی یک ساقه قرار دارند و این ویژگی به گیاه ظاهری چتری‌ مانند می ‌دهد. رنگ برگ‌ ها معمولاً سبز تیره است اما برخی گونه‌ ها دارای برگ‌ هایی با حاشیه‌ های طلایی یا سفید هستند که زیبایی خاصی به گیاه می ‌بخشند. این گیاه به ‌طور معمول به‌ صورت یک بوته یا درختچه رشد می‌ کند و می‌ تواند به ارتفاع دو تا سه متر نیز برسد اگرچه در محیط‌ های داخلی ارتفاع آن معمولاً کمتر از این مقدارمی باشد. یکی از ویژگی‌ های برجسته شفلرا رشد سریع و توانایی آن در تطبیق با شرایط مختلف محیطی است که آن را به یکی از گیاهان محبوب برای نگهداری در منازل و دفاتر تبدیل کرده است.

گیاه شفلرا دارای خواص و ویژگی های منحصر به فرد دیگری نیز می باشد. این گیاه به دلیل توانایی در تطبیق با شرایط مختلف به گیاهی محبوب برای طراحی دکوراسیون داخلی تبدیل شده است. شفلرا با برگ‌ های براق و ظاهر چتری مانند خود می‌ تواند به‌ عنوان یک نقطه کانونی در اتاق‌ ها و فضاهای داخلی عمل کند. شفلرا را می ‌توان در گلدان ‌هایی شیک و مدرن کاشت و در مکان‌ هایی مانند کنار پنجره، روی میز و یا در گوشه ‌های خالی اتاق قرار داد. گیاه شفلرا علاوه بر زیبایی دارای تأثیرات مثبت بر محیط زیست نیز می ‌باشد. این گیاه به بهبود کیفیت هوا کمک می ‌کند و به‌عنوان یک فیلتر طبیعی می ‌تواند آلودگی‌ های هوا را کاهش دهد. همچنین شفلرا با جذب دی‌ اکسید کربن و تولید اکسیژن به بهبود سلامت عمومی محیط کمک می ‌کند. این گیاه حاوی ترکیباتی مانند اگزالات کلسیم است که می‌ تواند در تماس با پوست و یا در صورت بلعیده شدن باعث مشکلات پوستی و گوارشی شود. این ترکیب به شکل کریستال‌ های ریز در برگ‌ ها و ساقه‌ های گیاه وجود دارد. لمس کردن یا بلعیدن برگ‌ های شفلرا می‌ تواند باعث تحریکات پوستی، سوزش دهان و گلو، درد شکم و تهوع شود بنابراین لازم است این گیاه از دسترس کودکان و حیوانات خانگی دور نگه داشته شود.

 

تاریخچه شفلرا

گیاه شفلرا در قرن نوزدهم میلادی در اروپا و آمریکا معرفی شد و امروزه در برخی فرهنگ ‌ها به عنوان نمادی از انرژی، شانس و هماهنگی مورد توجه قرار گرفته است. این گیاه، که به دلیل ظاهر زیبایش اغلب در خانه‌ ها، دفاتر کار و فضاهای عمومی نگهداری می ‌شود، در بسیاری از جوامع به عنوان نمادی از تجدید حیات و رشد مثبت شناخته شده است. در فرهنگ‌ های آسیایی، به ویژه در فنگ‌ شویی، شفلرا به عنوان یک عنصر تقویت ‌کننده انرژی مثبت و جذب شانس شناخته می ‌شود. برگ‌ های این گیاه به عنوان نمادی برای استقبال از خوشبختی و فراوانی در زندگی تعبیر می ‌شوند. گفته می‌ شود که شفلرا می ‌تواند جریان انرژی‌ های منفی را مسدود کند و فضای زندگی را با انرژی مثبت و آرامش‌ بخش پر کند. علاوه بر این شفلرا به دلیل ویژگی‌ های طبیعی خود به عنوان نمادی از تطبیق‌ پذیری و استقامت نیز مورد توجه قرار می ‌گیرد. این گیاه می ‌تواند در شرایط مختلف نوری و دمایی رشد کند و این انعطاف‌ پذیری آن را به یک نماد قوی از قدرت در برابر چالش‌ ها و تغییرات زندگی تبدیل کرده است. به این ترتیب شفلرا نه تنها به عنوان یک گیاه زینتی بلکه به عنوان یک نماد فرهنگی با معانی عمیق در بسیاری از جوامع شناخته می ‌شود.

انواع گونه شفلرا

چتر کوتوله (Dwarf umbrells tree)

درخت چتر کوتوله یکی از گونه های محبوب گیاه شفلراست که به دلیل اندازه کوچک و برگ‌ های جذابش در میان گیاه ‌دوستان محبوبیت زیادی دارد. این گیاه گزینه‌ ای مناسب برای نگهداری در محیط‌ های داخلی به دلیل اندازه قابل مدیریت و نگهداری آسانش می باشد. گونه چتر کوتوله در نور روشن غیرمستقیم رشد بهتری دارد با این حال می‌تواند در شرایط نور کم نیز زندگی کند اما اگر نور کافی نداشته باشد ممکن است رشد آن به کندی صورت گیرد.

شفلرا آکتینوفیلا (Schefflera actinophylla)

شفلرا آکتینوفیلا یکی از انواع گونه های گیاه شفلراست که به دلیل اندازه بزرگ و برگ‌ های برجسته ‌اش شناخته می ‌شود. این گیاه بومی نواحی گرمسیری استرالیا و اندونزی است و به خاطر زیبایی و قابلیت نگهداری در فضای داخلی در میان علاقه مندان به گیاه شفلرا محبوب زیادی دارد.

شفلرا هپتافیلا (Schefflera heptaphylla)

هپتافیلا که به نام‌ شفلرا هفت ‌برگ نیز شناخته می ‌شود یکی از گونه‌ های شفلرا است که به دلیل برگ‌ های جذاب و زیبایش مورد توجه قرار می ‌گیرد. این گیاه بومی مناطق گرمسیری و نیمه‌ گرمسیری است و می ‌تواند به عنوان گیاه زینتی در فضاهای داخلی استفاده شود. نام هفت‌برگ از ویژگی خاص برگ ‌های این گیاه گرفته شده است. برگ‌ها معمولاً به صورت گروه‌های هفتایی تا نه تایی در انتهای هر ساقه رشد می ‌کنند. برگ ها به شکل‌ های بیضی و سبز تیره هستند و براق و چرمی به نظر می ‌رسند. این گونه جذاب برای رشد پایدار نیاز به آبیاری منظم دارد و در محیطی با نور روشن اما غیر مستقیم خورشید می تواند تا مدت زمان زیادی به زندگی خود ادامه دهد.

شفلرا لئوکانتا (Schefflera leucantha)

شفلرا لئوکانتا یکی از جذاب ترین گونه های گیاه شفلراست که به خاطر برگ های جذاب و براقش شناخته می شود. این گونه زیبا در محیطی مرطوب به همراه نور روشن و غیر مستقیم خورشید به خوبی رشد می کند.

شفلرا تایوانیانا (Schefflera taiwaniana)

شفلرا تایوانیانا گونه ای محبوب از گیاه شفلراست و بومی کشور تایوان می باشد. این گونه در محیطی مرطوب به خوبی رشد می کند و تنها در صورتی به آبیاری نیاز دارد که خاکش خشک یا نیمه خشک شده باشد.

کاپلای طلایی (Gold Capella Schefflera)

شفلرا کاپلای طلایی گونه ای از گیاه شفلراست که با برگ های طلایی مورد توجه است. این گونه در محیطی مرطوب به خوبی رشد می کند.

 

شرایط نگهداری شفلرا

• نور :

  گیاه شفلرا به نور متوسط تا زیاد نیاز دارد، اما نباید در معرض نور مستقیم خورشید قرار گیرد زیرا ممکن است برگ‌ های آن آسیب ببینند و دچار سوختگی شوند. بهترین مکان برای قرار دادن این گیاه نزدیک به یک پنجره با نور غیرمستقیم است. اگر شفلرا در فضای داخلی و دور از پنجره نگهداری می شود باید اطمینان حاصل کرد که نور مصنوعی کافی برای آن فراهم باشد.

• دما :

  دمای مناسب برای نگهداری گیاه شفلرا بین هیجده تا بیست و پنج درجه سانتی‌ گراد می باشد. این گیاه به محیط‌ های گرم علاقه ‌مند است و در دماهای پایین ‌تر از پانزده درجه سانتی‌گراد ممکن است دچار آسیب شود. اگر دما از این محدوده پایین ‌تر برود گیاه به سرعت علائمی مانند ریزش برگ‌ها و کاهش رشد را نشان می ‌دهد. در مقابل دماهای بالاتر از سی درجه سانتی‌گراد نیز باعث استرس گرمایی در گیاه می شود که میتواند به مرور زمان منجر به زرد شدن و افت کیفیت برگ‌ها ‌شود. شفلرا نسبت به تغییرات ناگهانی دما حساس است به همین دلیل باید از قرار دادن این گیاه در نزدیکی پنجره های باز یا مکان‌ هایی که جریان هوای سرد یا گرم مستقیم به گیاه برخورد می ‌کند، خودداری کرد. در فصل زمستان هنگامی که هوای محیط بیرون سرد می‌ شود بهتر است شفلرا را از پنجره‌ها دور کرد و آن را در محیطی با دمای ثابت و گرم‌ تر نگه داشت. اگر گیاه در معرض دمای پایین قرار گیرد احتمال دارد که برگ‌ هایش آسیب ببینند یا ریزش کنند.

• خاک :

  خاک مناسب برای شفلرا باید دارای زهکشی خوب و غنی از مواد مغذی باشد. می ‌توان از خاک ‌های آماده مخصوص گیاهان آپارتمانی استفاده کرد و یا ترکیبی از خاک باغچه، پیت ماس و پرلیت را به کار برد. این ترکیب باعث می ‌شود که خاک همواره مرطوب بماند و آب اضافی به راحتی تخلیه شود.

• آب :

  آبیاری شفلرا باید به ‌طور منظم و با دقت انجام شود چرا که این گیاه نیاز به خاک مرطوب دارد اما نباید اجازه داد که خاک بیش از حد خیس شود. بهتر است خاک بین دو آبیاری کمی خشک شود تا از پوسیدگی ریشه‌ ها جلوگیری کرد. در فصل‌ های گرم‌ تر ممکن است نیاز به آبیاری بیشتری باشد در حالی که در فصل ‌های سردتر می ‌توان آبیاری را کاهش داد.

• رطوبت :

  شفلرا به رطوبت نسبی هوا علاقه دارد بنابراین در صورت امکان باید رطوبت محیطی را با استفاده از اسپری آب یا قرار دادن یک ظرف آب در نزدیکی گیاه افزایش داد. این کار به خصوص در ماه‌ های زمستان که هوای داخلی خشک ‌تر است بسیار مهم است.

• کود :

  انتخاب کود مناسب و استفاده صحیح از آن می‌تواند به شفلرا کمک کند تا برگ‌های براق و سبز خود را حفظ کرده و به طور کلی رشد بهتری داشته باشد. استفاده از کودی که حاوی موادی مانند نیتروژن، فسفر و پتاسیم باشد به رشد سالم و قوی تر گیاه کمک می کند. برای بهینه ‌ترین نتیجه باید کوددهی را در فصل رشد یعنی بهار و تابستان و هر دو هفته یک بار انجام داد. در فصول سرد سال که رشد گیاه کندتر است می ‌توان دفعات کوددهی را به یک بار در ماه کاهش داد. در حین کوددهی باید حتماً دستورالعمل‌ های موجود روی بسته ‌بندی کود را به دقت رعایت کرد تا از آسیب‌ های احتمالی به گیاه جلوگیری شود. همچنین بهتر است قبل از کوددهی خاک گیاه مرطوب باشد تا کود بهتر جذب شود و ریشه‌ ها دچار سوختگی نشوند.

 

روش های نگه داری شفلرا

• تکثیر:

  تکثیر گیاه شفلرا معمولاً از طریق قلمه‌ گیری انجام می‌ شود. برای این کار بهتر است در فصل بهار یا اوایل تابستان از شاخه ‌های جوان و سالم گیاه قلمه ‌های ده تا پانزده سانتی‌ متری برداشت. قلمه‌ ها باید دارای چند برگ و یک یا دو گره باشند. پس از برداشتن قلمه باید آن را در خاک مرطوب و مخلوطی از پرلیت و پیت ماس قرار داد و در محیطی با نور غیرمستقیم و دمای مناسب نگهداری کرد. پس از چند هفته قلمه‌ها شروع به ریشه ‌دهی خواهند کرد. روش دیگر تکثیر شفلرا از طریق بذر است اما این روش به دلیل طولانی بودن فرآیند و نیاز به شرایط خاص کمتر مورد استفاده قرار می‌ گیرد. کاشت بذرها در خاک مرطوب و در محیطی با دمای ثابت و نور مناسب انجام می ‌شود اما ممکن است جوانه ‌زنی بذرها تا چند ماه طول بکشد.

• هرس کردن :

  هرس گیاه شفلرا به بهبود ظاهر گیاه ، جلوگیری از بیماری‌ ها و حفظ شکل و زیبایی گیاه کمک می ‌کند. برای جلوگیری از رشد بی ‌رویه و تشویق به شاخه‌ دهی بیشتر، بهتر است شاخه ‌های بلند و نامنظم را در بهار یا تابستان کوتاه کرد.

• تمییز کردن برگ ها :

  برای پاک کردن برگ های گیاه شفلرا کافیست آن ها را با یک پارچه یا اسفنج مرطوب پاکسازی کرد. اگر برگ ها خیلی کثیف باشند می توان از مخلوط آب و مایع ظرف شویی بهره برد و گرد و غبار و لکه ها را از برگ ها پاک کرد. همچنین برخی از پاک کننده‌ های خاص برای گیاه شفلرا در بازار موجود است که برای تمیز کردن برگ‌ ها بهینه شده‌اند. این محصولات علاوه بر تمیزی به نگهداری از برگ‌ ها و حفظ درخشندگی آنها نیز کمک می کنند.

• تعویض گلدان :

  تعویض گلدان یکی از مراحل مهم در نگهداری گیاه شفلرا است که به رشد بهتر و حفظ سلامت گیاه کمک می ‌کند. این فرآیند نه تنها به گیاه فضای بیشتری برای رشد ریشه‌ها می‌ دهد بلکه از تجمع نمک‌ ها و سایر مواد مضر در خاک جلوگیری می ‌کند. بهترین زمان برای تعویض گلدان فصل بهار یا اوایل تابستان است می باشد. برای این کار کافیست ابتدا گلدانی با یک سایز بزرگ‌ تر از گلدان فعلی انتخاب کرد و اطمینان حاصل کرد که گلدان جدید دارای سوراخ‌ های زهکشی مناسب باشد تا آب اضافی به راحتی خارج شود و از پوسیدگی ریشه ‌ها جلوگیری شود. سپس گیاه را به آرامی جدا کرده و در گلدان جدید قرار داد.

 

آفت و بیماری های شفلرا

• هجوم حشرات :

  هجوم حشرات به گیاه شفلرا می ‌تواند به سرعت سلامت و زیبایی این گیاه را تحت تأثیر قرار دهد. از جمله شایع ‌ترین حشرات که به شفلرا حمله می ‌کنند می ‌توان به کنه ‌های عنکبوتی، شپشک آرد آلود و شته‌ ها اشاره کرد. این آفات معمولاً از شیره گیاه تغذیه می ‌کنند و باعث زرد شدن، پژمردگی و در نهایت افتادن برگ‌ های گیاه می ‌شوند. اولین نشانه ‌های هجوم حشرات معمولاً شامل تغییر رنگ برگ ‌ها، ایجاد لکه ‌های زرد یا سفید و مشاهده شبکه ‌های نازک یا بقایای سفید روی برگ‌ ها و ساقه ‌هاست. برای کنترل و جلوگیری از این هجوم، ابتدا باید گیاه به دقت بررسی شود و بخش‌ های آسیب‌ دیده را جدا کرد. یکی از روش‌های مؤثر، استفاده از آب صابون ملایم برای شستشوی برگ‌ ها و ساقه ‌ها می باشد. همچنین می ‌توان از حشره ‌کش ‌های طبیعی مانند روغن چریش استفاده کرد که برای گیاه مضر نیست و می ‌تواند حشرات را از بین ببرد. در موارد شدیدتر ممکن است نیاز به استفاده از حشره ‌کش ‌های شیمیایی باشد اما این مواد باید با دقت و طبق دستورالعمل‌ ها استفاده شوند تا به گیاه آسیبی نرسانند. علاوه بر این تهویه مناسب محیط و جلوگیری از رطوبت بیش از حد می ‌تواند به کاهش هجوم حشرات کمک کند زیرا بسیاری از این آفات در محیط‌ های مرطوب و تهویه نامناسب بهتر رشد می‌ کنند. در نهایت مراقبت منظم و بررسی ‌های دوره ای می ‌تواند به پیشگیری از مشکلات جدی ‌تر کمک کرده و گیاه شفلرا را سالم و شاداب نگه دارد.

• زرد شدن برگ ها :

  آبیاری بیش از حد یا کمتر از حد نیاز یکی از مهم ‌ترین دلایل زرد شدن برگ‌ های گیاه شفلراست. اگر ریشه‌ ها به دلیل رطوبت زیاد دچار پوسیدگی شوند نمی‌توانند به درستی مواد مغذی را به برگ‌ ها برسانند و این منجر به زردی آن‌ها می ‌شود. از طرف دیگر کمبود آب نیز می ‌تواند باعث خشک شدن و زرد شدن برگ‌ ها گردد. نور نامناسب نیز از دیگر عوامل زرد شدن برگ‌ ها است. شفلرا به نور غیرمستقیم و زیاد نیاز دارد، اما نور مستقیم خورشید می ‌تواند باعث سوختگی و زردی برگ‌ ها شود. از طرفی، قرار گرفتن گیاه در محیطی با نور کم نیز می‌ تواند مانع از فتوسنتز مناسب و سلامت برگ‌ ها گردد. کمبود مواد مغذی مانند نیتروژن یا دیگر عناصر ضروری می ‌تواند دلیل دیگر این مشکل باشد. اگر خاک گیاه ضعیف شده باشد یا گیاه برای مدت طولانی کوددهی نشده باشد به تدریج برگ‌ها به دلیل کمبود مواد مغذی زرد خواهند شد. برای رفع مشکل، ابتدا باید علت اصلی بیماری شناسایی شود و با تنظیم آبیاری، فراهم کردن نور مناسب و کوددهی منظم از زرد شدن بیشتر برگ ‌ها جلوگیری کرد. پوسیدگی برگ ها : پوسیدگی برگ‌ های شفلرا معمولاً به دلیل شرایط نامساعد محیطی یا نگهداری نادرست ایجاد می ‌شود. از شایع ‌ترین دلایل این مشکل می‌ توان به آبیاری بیش از حد، رطوبت زیاد و تهویه نامناسب اشاره کرد. آبیاری بیش از اندازه و تجمع آب در خاک باعث خفگی ریشه‌ ها و کاهش اکسیژن در ناحیه ریشه می ‌شود که نتیجه آن پوسیدگی ریشه و انتقال این مشکل به برگ‌هاست. برگ ‌های پوسیده معمولاً نرم و تیره رنگ می ‌شوند و به راحتی از ساقه جدا می‌شوند. رطوبت زیاد در محیط یا خاکی که زهکشی مناسبی ندارد، شرایط مناسبی برای رشد قارچ ‌ها و باکتری‌ ها فراهم می‌ کند که عامل اصلی پوسیدگی برگ‌ ها هستند. همچنین، تهویه نامناسب محیط نیز می‌ تواند به این مشکل دامن بزند. محیط‌ های بسته و بدون جریان هوا، شرایط ایده‌ آلی برای گسترش بیماری‌ های قارچی و باکتریایی هستند که به پوسیدگی برگ‌ ها منجر می ‌شود. برای جلوگیری و درمان پوسیدگی برگ ‌های گیاه شفلرا، لازم است ابتدا آبیاری را به میزان مناسب کاهش داد و اطمینان حاصل کرد که خاک دارای زهکشی خوبیست. استفاده از گلدان‌ هایی که دارای سوراخ‌ های زهکشی هستند به جلوگیری از تجمع آب در خاک کمک می ‌کند. همچنین،برگ‌ های پوسیده را باید بلافاصله از گیاه جدا کرد تا از انتشار بیماری به دیگر بخش‌ های گیاه جلوگیری شود. در صورت شدت پوسیدگی، ممکن است نیاز به استفاده از قارچ‌ کش‌ های مناسب باشد.

• پوسیدگی ریشه:

  پوسیدگی ریشه در گیاه شفلرا یکی از جدی ‌ترین مشکلاتی است که می ‌تواند سلامت گیاه را به خطر بیندازد. این مشکل عمدتاً به دلیل آبیاری بیش از حد و زهکشی ضعیف خاک ایجاد می ‌شود. وقتی خاک بیش از حد مرطوب بماند، اکسیژن کافی به ریشه ‌ها نمی‌رسد و در نتیجه، ریشه‌ ها دچار خفگی و پوسیدگی می ‌شوند. این شرایط محیطی باعث رشد قارچ‌ ها و باکتری‌ های مضر می ‌شود که به سرعت به ریشه ‌ها حمله کرده و آن‌ها را از بین می‌برند. نشانه‌های پوسیدگی ریشه معمولاً شامل زرد شدن و ریزش برگ‌ها، کاهش رشد گیاه و نرمی یا تیرگی ریشه‌ها است. اگر پوسیدگی به موقع تشخیص داده نشود، می ‌تواند به بخش‌ های بالاتر گیاه نیز گسترش پیدا کند و در نهایت باعث مرگ گیاه شود. برای درمان پوسیدگی ریشه، ابتدا باید گیاه را از گلدان خارج کرده و ریشه‌ ها را بررسی کرد. ریشه ‌های پوسیده معمولاً نرم و قهوه‌ای یا سیاه رنگ هستند. این ریشه‌ ها باید با یک قیچی تیز و ضدعفونی ‌شده بریده شوند. سپس باید گیاه را در خاک تازه و دارای زهکشی مناسب کاشت. استفاده از گلدانی با سوراخ‌ های زهکشی و کاهش میزان آبیاری به جلوگیری از تکرار این مشکل کمک می ‌کند.

• رشد ناکافی :

  رشد ناکافی گیاه شفلرا می ‌تواند ناشی از عوامل متعددی باشد که هر کدام به نوبه خود نقش مهمی در توسعه و شکوفایی این گیاه زیبا ایفا می ‌کنند. یکی از مهم ‌ترین علل نور ناکافی است زیرا این گیاه به نور غیرمستقیم علاقه زیادی دارد و در صورتی که شفلرا در معرض نور مستقیم خورشید قرار گیرد برگ‌ های آن دچار سوختگی شده و رشد کند تری خواهد داشت. از طرفی خاک مناسب نیز اهمیت زیادی دارد. خاک باید زهکشی خوبی داشته باشد تا آب به ‌راحتی از آن عبور کند و ریشه ‌ها بتوانند به مواد مغذی دسترسی پیدا کنند. برای حل این مشکلات کافیست گیاه را در مکانی با نور روشن و غیر مستقیم قرار داد و اطمینان حاصل کرد که خاک به خوبی زهکشی شده باشد.